سنجش میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان از تحصیل و عوامل موثر بر آن
مقدمه مقاله
دانشگاه به عنوان یک نهاد اجتماعی- فرهنگی یکی از ارزشمند‌ترین منابعی است که جامعه برای پیشرفت و توسعه در اختیار دارد، این نهاد به جهت نقش تعیین کننده‌ای که در تولید دانش (پژوهش)و انتقال دانش (آموزش) دارد به عنوان یکی از شاخص های تعیین میزان توسعه کشورها مد نظر قرار گرفته است.
همانطور که می‌دانیم جوانان در مقطع پیش دانشگاهی تلاش زیادی برای ورود به دانشگاه می‌کنند و شاید بتوان گفت که یکی از آمال و آرزوهای جوانان امروزی ورود به دانشگاه میباشد با ورود جوانانی که با امید و آرزو به دانشگاه راه یافته‌اند
اگر تلاش کنیم که رضایتمندی این دانشجویان تازه وارد را بطور نسبی فراهم کنیم می‌توان انتظار داشت که این دانشجویان بعد از فراغت از تحصیل تعهد داشته بیشتری نسبت به شغل ، زندگی، دیگران درآینده داشته باشند زیرا زمانیکه افراد تعهد داشته باشند دیگر رشوه خواری، ریاکاری، دروغ‌گویی برای رسیدن به اهداف خوب یا بد، فقر فرهنگی ، بی سوادی جوانان تحصیل کرده، … وجود نخواهد داشت .
بر اساس نظریه تسری Spill-over Theory رضایت از یک بخش از زندگی بروی رضایت از بخشهای دیگر زندگی مؤثر است.
مثلا در این تحقیق زمانیکه دانشجویان از تحصیل راضی باشند از حوزه‌های دیگر زندگی اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی، سیاسی نیز راضی خواهند بود.
طرح مساله:
دانشگاه مکانی فرهنگی و اجتماعی میباشد و هر ساله جمع کثیری از جوانان برای گذراندن تحصیلات عالیه وارد آن می‌شوند و هر یک از این جوانان با در نظر داشتن اهداف خاص خود (ارتقاء سطح علمی، کسب شغل بهتر، رندگی بهتر ، گرفتن مدرک،…)به این مکان مقدس قدم می‌گذارند.
اکنون با ورود این جوانان با نشاط و امیدوار به آینده و همچنین علاقمند به تحصیل مسئولیت سنگینی به عهده مسئولین دانشگاه میباشد ، از این جهت که این مسئولین محترم باید از پرسنل و اساتید متعهد و کارآمد بهره گیرند، زیرا این دو قشر تماس بیشتری را با دانشجویان که آینده سازان جامعه هستند دارند،
که توجه بیشتر این تحقیق به نقش اساتید متمرکز است آنچه از یک استاد وظیفه شناس و شایسته انتظار می‌رود این است که بکوشد از ناکامیهای درسی دانشجویانش جلوگیری کند و آنها را علاقمند به تحصیل،مطالعه، پژوهش سازد.
همانطور که می‌دانیم دانشجویان اغلب در سن جوانی به تحصیل می‌پردازند و دوران جوانی بسیار حساس میباشد زیرا پایه‌های شخصیتی افراد در این دوران شکل می‌گیرد فردی که مشغله ذهنی جز تحصیل نداشته باشد و تحصیل دانشجو با رضایت باشد البته که این فرد در تحصیل موفق‌تر خواهد بود و آیندۀ تضمین شده‌تری نسبت به دیگران دارد زیرا در آرامش به سر می‌برد و این دانشجویان مسلماً در آینده فرد مفید و شایسته‌ای برای خود، خانواده وجامعه خواهند بود.
در مصاحبه اکتشافی که با چند تن از اساتید و دانشجویان انجام دادیم به نظر می‌رسید که مقداری نارضایتی در بین دانشجویان وجود دارد به دلایلی همچون عدم وجود امکانات مختلف ، عدم وجود کارکنان دلسوز و متعهد ، هزینه‌های سنگین دانشگاه آزاد، عدم وجود اساتید با تجربه و با انگیزه ، تبعیض اساتید بین دانشجویان ، وجود مقررات آموزشی نامناسب ، … بخاطر عدم نظارت و دقت کافی مسئولین که موجبات نارضایتی دانشجویان را فراهم می‌کند.
بنابراین رضایت عبارت است از:
حالت خوشایندی است که بخاطر فاصله کم انتظارات با واقعیت ، ارضای نیاز حاصل می‌شود و دست یابی به هدف در موقعیت‌های مختلف برای فرد حاصل می‌شود. کسب سعادت در زندگی به عنوان هدف والای وجود انسانی تلقی شده است که باعث رشد و شکوفایی و پیشرفت انسان می‌شود، و بالعکس عدم کسب سعادت اغلب به عنوان مانعی در راه انجام وظایف فرد تلقی می‌شود،
همانگونه که ذکر شد رضایت از زندگی بازتاب توازن میان آرزوهای فرد و وضعیت فعلی او میباشد. (کمبل و دیگران ۱۹۷۶ به نقل از اینگلمارت ۱۳۷۳ ص ۲۴۴)
به عبارتی هر چه فاصله بین سطح آرزوهای فرد و وضعیت فعلی وی بیشتر گردد رضایتمندی کاهش می‌یابد و بالعکس هر چه فاصله بین سطح آرزوهای فرد و وضعیت فعلی وی کمتر گردد رضایتمندی افزایش می‌یابد.
بنابراین در این پژوهش اولا درپی سنجش میزان رضایت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی- واحد قوچان ثانیاً می‌کوشیم که عوامل مؤثر بر این امر را بیابیم.
اهمیت و ضرورت تحقیق
رضایت حالت خوشایندی است که بخاطر دست‌یابی به هدف در موقعیت‌های مختلف به فرد دست می‌دهد. رضایت انواع مختلفی دارد که عبارتند از رضایت از زندگی خانوادگی، رضایت از زندگی زناشوئی، رضایت از وضعیت اقتصادی ، رضایت از خود، رضایت مشتری ، رضایت کارگر، رضایت کافرما، رضایت از محل زندگی، رضایت مردم از سازمانهای اداری رضایت مشترکین (از شرکت برق، آب، گاز، تلفن)رضایت از شغل ، رضایت از درآمد و رضایت از تحصیل که ما بنا به دلایل زیر درصدد بر‌آمدیم تا تحقیقی در مورد رضایت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی- واحد قوچان از تحصیل انجام دهیم:
همانطور که مشهود است عده زیادی از جمعیت کشور را جوانان تشکیل می‌دهند تعداد نسبتا زیادی از جوانان ایرانی را دانشجویان تشکیل می‌دهند واین جوانان هستند که باید فردای کشور را به آنها سپرد و این امر زمانی تحقق پیدا می‌کند که دانشجویان از وضعیت تحصیلی خود راضی باشند که این رضایت از تحصیل هم برای دانشجو و هم برای جامعه ضرورت دارد. اما اگر رضایت در این سن جوانی و دوران دانشجویی برای دانشجو فراهم نشود آثار سوء فراوانی در سطح خرد، میانه، کلان خواهد داشت.
فهرست مطالب
فصل اول ۱
کلیات پژوهش ۱
۱/۱ مقدمه: ۲
۲/۱ طرح مساله: ۳
۳/۱ اهمیت و ضرورت تحقیق ۵
۴/۱ اهداف تحقیق ۷
فصل دوم ۸
مبانی نظری تحقیق ۸
۱/۲ تعریف رضایت از دیدگاه صاحبنظران جامعه شناسی ۹
۲/۲- پیشینه تحقیق ۱۱
ا۱/ ۲/۲ -بیشینه پژوهش های داخلی ۱۲
۲/ ۲/۲- نقد و بررسی پیشینه های داخلی ۲۷
۳/۲/۲- پیشینیه پژوهش های خارجی: ۲۷
۴/ ۲/۲ نقد وبررسی پیشینه‌های خارجی ۳۹
۳/۲ مبانی نظری تحقیق ۴۰
۱/ ۳/۲ نظریه تسری(spill over theory) 41
۲/ ۳/۲ نظریه هدف گذاری «ادوین لاک» E.A.lock 42
۳/ ۳/۲ نظریه مبادله ۴۳
۴/۳/۲ نظریه نیازها ۴۵
۴/۲ چهارچوب نظری تحقیق ۴۸
۵/۲ مدل تئوریکی تحقیق: ۵۰
فصل سوم ۵۱
روش تحقیق ۵۱
۳/۱ مقدمه ۵۲
۲/۳روش تحقیق: ۵۳
۱/۲/۳: پرسش آغازی: ۵۴
۲/۲/۳ مطالعات مقدماتی و اکتشافی: ۵۴
۳/۲/۳ طرح نظری مسئله تحقیق: ۵۵
۴/۲/۳ ساخت و ارائه مدل تئوریک: ۵۷
۵/۲/۳ تبدل نظریه ها به فرضیه ها: ۵۷
۶/۲/۳ تعریف عملیاتی متغیرها و یافتن معرفهای مناسب برای سنجش آنها: ۵۹
۷/۲/۳ تهیه پرسشنامه برای سنجش متغیرها ۶۱
۸/۲/۳ آزمون مقدماتی ۶۶
۳/۳ جامعه آماری ۶۷
۱ /۳/۳حجم نمونه: ۶۷
فصل چهارم ۷۱
یافته‌های پژوهش ۷۱
*تحلیل جداول توزیع فراوانی ۷۲
جدول و نمودار ۱-۴ : توزیع پاسخگویان برحسب جنس ۷۳
جدول و نمودار ۲-۴: توزیع پاسخگویان برحسب مقطع تحصیلی ۷۴
جدول و نمودار ۳-۴: توزیع پاسخگویان برحسب وضعیت شغلی ۷۵
جدول و نمودار ۴-۴: توزیع پاسخگویان برحسب وضعیت تاهل ۷۶
جدول و نمودار ۵-۴: توزیع پاسخگویان برحسب شهر محل سکونت ۷۷
جدول و نمودار ۶-۴: توزیع پاسخگویان برحسب تحصیلات مادر ۷۸
جدول و نمودار ۷-۴: توزیع پاسخگویان برحسب شغل مادر ۷۹
جدول و نمودار ۸-۴: توزیع پاسخگویان برحسب تحصیلات پدر ۸۰
جدول و نمودار ۹-۴: توزیع پاسخگویان برحسب شغل پدر ۸۱
جدول و نمودار ۱۰-۴: توزیع پاسخگویان برحسب نوع مالکیت منزل ۸۲
جدول و نمودار ۱۱-۴: توزیع پاسخگویان برحسب سن ۸۳
جدول و نمودار ۱۲-۴: توزیع پاسخگویان برحسب معدل ۸۴
جدول و نمودار ۱۳-۴: توزیع پاسخگویان برحسب ترم ۸۵
جدول و نمودار ۱۴-۴: توزیع پاسخگویان برحسب تعداد اعضای خانواده ۸۶
جدول و نمودار ۱۵-۴: توزیع پاسخگویان برحسب درآمد خانواده ۸۷
*تحلیل جداول توزیع فراوانی و نمودار میانگین برای متغیر وابسته و متغیرهای مستقل مربوطه ۸۸
جدول و نمودار ۱۶-۴: مقایسه میانگین های معرف های شاخص تسلط به درس ۸۹
جدول و نمودار ۱۷-۴: مقایسه میانگین های معرف های شاخص مسئولیت پذیری۹۰
جدول و نمودار ۱۸-۴: مقایسه میانگین های معرف های شاخص ایجاد انگیزه ۹۱
جدول و نمودار ۱۹-۴: مقایسه میانگین های معرف های شاخص مقررات آموزشی ۹۲
جدول و نمودار ۲۰-۴: مقایسه میانگین های معرف های شاخص رضایت از تحصیل ۹۳
جدول و نمودار ۲۱-۴: مقایسه میانگین های معرف های شاخص امیداوری به آینده شغلی ۹۵
جدول و نمودار ۲۲-۴: مقایسه میانگین های معرف های شاخص احترام به دانشجو ۹۶
جدول و نمودار ۲۳-۴: مقایسه میانگین های معرف های شاخص عدالت در سطح دانشگاه ۹۷
جدول و نمودار ۲۴-۴: مقایسه میانگین های معرف های شاخص رسیدن به هدف ۹۸
جدول و نمودار ۲۵-۴: مقایسه میانگین های معرف های شاخص رضایت از زندگی ۹۹
*تحلیل رابطه متغییر وابسته «رضایت از تحصیل» با متغییرهای مستقل مربوطه ۱۰۰
جدول ۲۶-۴ وابستگی بین دو متغیر رضایت از تحصیل و امیدواری به آینده شغلی ۱۰۱
جدول ۲۷-۴ وابستگی بین دو متغیر رضایت از تحصیل و احترام به دانشجو ۱۰۲
جدول ۲۸-۴ وابستگی بین دو متغیر رضایت از تحصیل و عدالت در سطح دانشگاه ۱۰۳
جدول ۲۹-۴ وابستگی بین دو متغیر رضایت از تحصیل و رسیدن به هدف ۱۰۴
جدول ۳۰-۴ وابستگی بین دو متغیر رضایت از تحصیل و رضایت از زندگی ۱۰۵
*تحلیل رابطه متغیر وابسته « رضایت از تحصیل » با متغیرهای زمینه‌ای دو مقوله‌ای ۱۰۶
جدول ۳۱-۴ تحلیل واریانس یک طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و جنس ۱۰۷
جدول ۳۲-۴ تحلیل واریانس یک طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و مقطع تحصیلی ۱۰۸
جدول ۳۳-۴ تحلیل واریانس یک طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و وضعیت شغلی ۱۰۹
جدول ۳۴-۴ تحلیل واریانس یک طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و شهر محل سکونت ۱۱۰
تحلیل رابطه متغییر وابسته «رضایت از تحصیل» با متغییرهای زمینه‌ای چند مقوله‌ای ۱۱۱
جدول ۳۵-۴ تحلیل واریانس دو طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و رشته تحصیلی ۱۱۲
جدول ۳۶-۴ تحلیل واریانس دو طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و وضعیت تاهل ۱۱۴
جدول ۳۷-۴ تحلیل واریانس دو طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و تحصیلات مادر ۱۱۵
جدول ۳۸-۴ تحلیل واریانس دو طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و شغل مادر ۱۱۶
جدول ۳۹-۴ تحلیل واریانس دو طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و تحصیلات پدر ۱۱۷
جدول ۴۰-۴ تحلیل واریانس دو طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و شغل پدر۱۱۸
جدول ۴۱-۴ تحلیل واریانس دو طرفه بین دو متغیر رضایت از تحصیل و نوع مالکیت منزل ۱۱۹
فصل پنجم ۱۲۰
خلاصه و نتیجه گیری ۱۲۰
منابع و ماخذ ۱۲۸
پرسشنامه ۱۳۰