مقاله تحلیل های علمی تولید گندم در ایران و جهان

مقاله تحلیل های علمی تولید گندم در ایران و جهان

تحلیل های علمی تولید گندم در ایران و جهان
(اقتصاد گندم ایران )
تا کنون کتابها، مقالات ، طرح های تحقیقاتی و سایر منابع علمی در باب تولید گندم در ایران و مزیت نسبی تولید این محصول در ایران همچنین، در مورد اینکه آیا مساله خود کفایی در تولید گندم در ایران اساسا لزومی دارد یا نه ، بحث های فراوانی کرده اند و هر یک فراخور نوع کار نتایجی نیز گرفته اند. برخی نتیجه گرفته اند که ما باید در تولید گندم خود کفا شویم برخی نیز نتیجه گرفته اند که اساسا نیازی به مطرح شدن بحث خود کفایی نیست و ایران در تولید گندم مزیت نسبی ندارد!

اگرچه هر یک از کارهای انجام شده در این زمینه قابل احترام هستند اما به نظر می رسد علت تفاوت در نتیجه گیری منابع علمی فوق الذکر این باشد که فرضیات و حیطه کاری که برای هر تحقیق در نظر گرفته شده است متفاوت بوده است. برخی از دیدگاه اقتصاد خرد به قضیه نگاه کرده اند ، برخی از دیدگاه اقتصاد کلان به قضیه نگاه کرده اند. برخی از دیدگاه اقتصاد جهانی و آزادسازی تجارت مساله را مورد بررسی قرار داده اند و برخی دیگر از دیدگاه سیاسی به قضیه نگاه کرده اند و برخی نیز از دیدگاه های فرهنگی و حتی مذهبی. اقتصاد خرد دستور به توقف تولید گندم می دهد اما اقتصاد کلان دستور به تداوم تولید می دهد. آزادسازی تجاری دستور به توقف تولید و اقتصاد سیاسی دستور به ادامه تولید. اهل سیاست خواستار تولید هستند اما برخی از اقتصاددانان مخالف و برخی دیگر موافق هستند. در این بین بنا به قدرت اجرایی داشتن هر یک از افکار فوق مساله خود کفایی گندم کم رنگ یا پر رنگ شده است اما به هر حال در نهایت تفکر غالب همان ادامه تولید و رسیدن به خودکفایی بوده است تا اینکه بالاخره پس از ۴۰ سال ما به آ؛نچه می خواستیم رسیدیم و در سال زراعی ۱۳۸۳-۱۳۸۲ موفق به خودکفایی در تولید گندم شدیم. اما از آنجایی که مساله تولید گندم فراتر از بحث خود کفایی است و ایران سالیان سال باید بر اساس آن، تصمیم به تولید یا عدم تولید بگیرد، نیاز است که مساله تولید گندم در ایران با نگرشی همه جانبه ( اقتصادی ، سیاسی، فرهنگی ، اجتماعی ، مذهبی و ..) بررسی شود تا در نهایت بتوانیم به نتایجی جامع ، خالی از ایراد و قانع کننده در این مورد برسیم و بر اساس آن تصمیمی درست اتخاذ نماییم.

با توجه به احساس نیاز فوق ، بر آنیم تا مساله ” مزیت نسبی تولید گندم در ایران و جهان ” را که مفهومی اقتصادی است به صورت جامع بررسی کنیم. از این رو بصورت سلسله وار تحلیل هایی علمی در این زمینه به علاقمندان تقدیم خواهد شد.

بازاریابی صادراتی گندم ایران (۳)
در ادامه بررسی مسائل مربوط به بازاریابی گندم ایران استاندارد کردن ، بسته بندی ، تبدیل ، انبارداری ، تبلیغات ، طرز فروش ، قیمت گذاری و در نهایت ضریب هزینه های بازاریابی این محصول را بررسی می کنیم.

استاندارد ( جدا ) کردن محصول گندم
شامل جور کردن و استاندار کردن گندم می باشد. با پیشرفت اقتصادی مراکز مختلفی برای انجام اینگونه خدمات بوجود می آید ، جوربندی و استاندارد کردن گندم به خریداران امکان می دهد تا بتوانند آنچه را که مایل هستند بدون اتلاف وقت و با توجه به قدرت خرید خود بخرند ، جدا کردن ، جور کردن و استاندارد کردن سبب جلب اطمینان مصرف کنندگان می شود و در نتیجه تجارت بخصوص تجارت بین المللی را ساده تر و سریع تر می کند. محصولات کشورهای در حال رشد اغلب به علت نداشتن یکنواختی در بازارهای دنیا با اطمینان خرید و فروش نمی شوند. این در حالی است که سورت کردن، ارزش افزوده محصول مورد نظر را افزایش می دهد مثلاً گندم را می توان به درجات مختلف تقسیم کرد و از هر کدام برای هدف مشخصی مثل تهیه آرد نان، تهیه آرد شیرینی، تهیه مصارف غذایی مثل ماکارونی ، مصارف دامی و غیره استفاده کرد.

کشورهای مختلف جهان ، خصوصا صادر کنندگان این محصول ؛ گندم خود را با درجات مختلف، مشخص و استاندارسازی کرده اند. گندم تولیدی در هر کشور بسته به درجه ، درصد پروتئین و سایر خصوصیات قابلیت رقابت خاصی را دارا می باشند. بطور کلی ارقام عمده گندم با قابلیت رقابت در سطح جهانی بصورت ذیل درجه بندی و نامگذاری شده اند. در جدول ذیل انواع گندم کشورهای مختلف که قابلیت رقابت با یکدیگر در بازار جهانی را دارا می باشند آورده شده است.

ارقام رقابت پذیر گندم
استرالیا آمریکا کانادا دیگر کشورها
گندم سخت ممتاز گندم بهاره سیاه شمالی
گندم قرمز سخت
گندم با ۱۳% پروتئین گندم بهاره قرمز غربی –
گندم سخت گندم قرمز سخت گندم بهاره قرمز غربی گندم قزاقستان
گندم آلمان
گندم سفید اعلاء گندم قرمز سخت گندم بهاره فلات کانادا گندم آرژانتین
گندم آلمان
گندم روسیه
گندم اوکراین
گندم سفید استاندارد گندم سفید نرم
گندم زمستانی قرمز نرم گندم فلات کانادا گندم آرژانتین
گندم فرانسه
گندم هند
گندم اوکراین
گندم نرم گندم سفید نرم
گندم زمستانه قرمز نرم

گندم دروم گندم دروم کهربایی سخت گندم دروم کهربایی غربی گندم دروم مکزیک
در ایران استاندارد کردن اجباری از سال ۱۳۵۲ شروع شده است هر چند که موسسه استاندارد که وابسته به وزارت اقتصاد است ۱۴ سال قبل از آن تاریخ تاسیس شده بود و قرار بوده است ۶۰۰ نوع مواد غذایی و محصولات کشاورزی را به تدریج استاندارد کند ولی سرعت پیشرفت این کار خیلی کم است و به نظر می رسد که شاید سالها طول بکشد تا همه این مواد را بتوان استاندارد کرد. از طرف دیگر تا کنون احساس نیازی برای درجه بندی و استاندارد سازی گندم ایران وجود نداشته است اما اکنون که بحث صادرات این محصول مطرح می باشد باید متولیان امر با مقایسه گندم ایران با ارقام استاندارد شده کشورهای رقیب (که در جدول بالا اورده شده است) در این زمینه اقدام به استانداردسازی این محصول نمایند تا خریداران قادر به مقایسه کیفیت و قیمت محصول ایرانی با محصول خارجی باشند. گفتنی است ایران قادر است استانداردهای جداگانه ای نیز برای انواع گندم خود تعیین نماید اما بمنظور حضور در بازارهای جهانی نیاز است تا استانداردهای ایران با استانداردهای جهانی همخوانی داشته باشد.

۴- بسته بندی محصول گندم یا آرد گندم
بطور کلی بسته بندی محصولات کشاورزی به منظور سالم نگهداشتن ، تسهیل در حمل و نقل و انبار داری انجام می شود. با بسته بندی درست می توان از بسیاری آسیب ها جلوگیری کرد و از برخی هزینه ها نیز کاست همچنین در اثر حفظ بهتر و حمل و نقل آسانتر محصول هزینه های فروش را پائین آورد. هر یک از محصولات کشاورزی بنا به ماهیت و کیفیت خود باید یک نوع بسته بندی شود در صورتیکه به این امر توجه نشود و بسته بندی متناسب با محصول نباشد مقدار زیادی از محصول تلف خواهد شد و هزینه آن بیشتر از حد لازم خواهد بود. امروزه که در بازار بین المللی محصولات باید با گویا بودن کیفیت خود ، برای خود مشتری پیدا کنند ، اهمیت بسته بندی خوب از نظر اندازه ، نوع و بی خطر بودن بسته بندی ، بهداشتی بودن ، امکان استفاده مجدد از بسته ها بعد از مصرف محصول و زیبائی و رنگ آمیزی بسته ها اهمیت زیادی دارد. نوع بسته بندی و اندازه آن با مطالعه خصوصیات اقتصادی – اجتماعی مصرف کنندگان و نوع و قیمت محصول انجام می گیرد.
در بسیاری از موارد گر چه هزینه های فروش در اثر بسته بندی افزایش می یابد ولی همه از آن کار راضی می شوند ، چون بسته بندی در واقع کیفیت محصول نهائی را بهبود می بخشد. بعلاوه می توان تاریخ بسته بندی و زمان غیر قابل مصرف شدن آن را روی بسته بندی نشان داد.

بسته بندی درارتباط با گندم برای آرد این محصول مطرح می باشد. چون خود گندم معمولا بدون بسته بندی صادر می شود اما ارد گندم حتما باید در بسته بندی ارائه شود. اخیرا کشور عراق در اعلام نیاز خود اشاره کرده است به دلیل عدم امکان تولید گندم به ارد در این کشور ترجیح می دهد آرد خریداری نماید تا گندم. بنابراین با توجه به اینکه عراق تا چند سال اینده نیز وارد کننده گندم خواهد بود ، بسته بندی آرد و حتی دیگر مشتقات گندم توجه بیشتری را می طلبد.

البته این موضوع قابل ذکر است که بسته بندی تا حد زیادی باعث می شود که امکان تقلب افزایش یابد اما این مورد بیشتر در مورد کشورهای در حال توسعه مطرح می باشد همانطور که قبلا در مورد کشورهای توسعه یافته فعلی نیز مطرح بوده است. بطور مثال در سال ۱۹۷۶ در اثر شکایت کشورهای خریدار گندم از آمریکا ، معلوم شد در میان گندم هایی که از بندر نیواورلئان آمریکا به سوی کشورهای شوروی سابق ، هند ، مصر و ایران صادر شده بود مقادیر زیادی سنگ و خاشاک و گندم هائی از درجه پائین تر نیز قاطی شده است.
در کشورهای غنی که هزینه های زیادی را صرف بسته بندی می کنند مطالعات زیادی هم برای انتخاب نوع صحیح جنس بسته ها ، شکل ، اندازه و رنگ آمیزی و شعارهایی که روی آنها نوشته می شود به عمل می آید تا هدف های بسته بندی را بهتر انجام دهند .

کیفیت بسیاری از محصولات کشاورزی صادراتی ایران نامطلوب است و این امر به دلیل به کار نبردن روشهای جدید بهداشتی کردن محصول و استاندارد کیفیت آن در تمام مراحل تولید و طرز نادرست به بازار رساندن محصول است. معمولا بسته بندی محصولات کشاورزی در ایران عقب افتاده است و بهمین دلیل در بازارهای جهانی این محصولات به قیمت های بسیار کم فروخته می شوند. هم اکنون بسیاری از کالاهای صادراتی ایران با بسته بندی کشورهای امارات ، اسپانیا و… در بازارهای جهانی عرضه می شوند. متخصصین اقتصادی وزارت اقتصاد میزان خساراتی را که در اثر عدم توجه به استاندارد کردن به مملکت وارد می شود بین ۲۵ تا ۵۰ درصد تولید تخمین می زنند و هر گاه صرفاً ۲۵درصد را مبنا بگیریم مشاهده خواهیم کرد که چه ضرری از این منظر متوجه اقتصاد کشاورزی ایران است.

۵- تبدیل محصول گندم
با افزایش درآمد ، مردم قادر می شوند که خدمات بازاریابی را بیشتر بخرند و به علاوه امروزه تعداد زیادی از زنان در خارج از منزل کار می کنند و وقت کافی برای تبدیل محصولات غذائی را ندارند.
در واقع رابطه مستقیمی بین درآمد مردم کشورهای مختلف جهان و میزان مصرف مواد غذائی تبدیل شده وجود دارد. شاید قدیمی ترین و معمولی ترین رشته تبدیل مواد غذائی همان تبدیل گندم به آرد وسپس پختن نان باشد که از زمان های قدیم قسمتی از آن در منازل و قسمت دیگر توسط آسیابان ها و نانواها انجام گرفته ولی امروزه اغلب نان مصرفی (حتی در روستاها) در خارج از منزل تهیه می شود. به همین نسبت در بازارهای جهانی نیز این امر در حال محقق شدن است. یعنی در اینده محصولات ثانویه گندم بیشتر مد نظر خواهد بود و جنبه صادراتی بیشتری خواهد داشت تا خود محصول گندم. چون در کشورهای با درامد بالا هزینه نیروی انسانی به دلیل کاهش جمعیت و انتظارات مردم ثروتمند بالا خواهد رفت و کار تبدیل مواد خام نیز به کشورهای در حال توسعه با انبوه نیروی کار ارزان سپرده خواهد شد.

۶- انبارداری
چون گندم فقط یکبار در سال حاصل می شوند لذا برای تنظیم عرضه آن، باید در انبار نگهداری شود. نگهداری گندم همانند سایر محصولات کشاورزی احتیاج به درجه حرارت ، فشار و ترکیب اتمسفری مخصوصی دارد. از این روی نگهداری آنها در سیلوها و انبارهای ویژه انجام می شود. به علاوه نگهداری بعضی از محصولات با هم در یک جا سبب از بین رفتن و یا جوانه زدن آنها (به علت فعل و انفعالات شیمیائی ) می گردد. به علت بالا رفتن قدرت خرید مردم و افزایش شهر نشینی همچنین افزایش چشمگیر تولید گندم در ایران احتیاج به ایجاد انبارها و سیلوها به طور چشمگیری افزایش یافته است. اما بخش خصوصی ایران که در گذشته به دلیل برداشت های غلط و البته سود جویی برخی که انبارداری را به احتکار تبدیل کرده بودند؛ با برخورد نامناسب دولت روبرو شد اکنون حاضر به سرمایه گذاری در این بخش نیست. به نظر می رسد که شاید این اصل سبب عدم رشد کافی انبارهای عمومی در ایران شده است . چون مردم فقط به طور انفرادی مواد مورد نیاز خود را انبار و نگهداری می کنند. در واقع دولت های گذشته قوانینی را برای مبارزه با محتکرین مواد غذائی وضع کرده بود و چون از این قوانین درست استفاده نمی شد بعضی از صاحبان سردخانه ها و انبارهای عمومی دلسرد شده بودند.

انبارداری گندم در ایران – در سابق در ایران قسمت اعظم انبارداری گندم توسط خود خانواده انجام می شد و از این روی خانواده ها در فصل برداشت و فراوانی عرضه، این محصول را خریداری می کردند و با طرق مختلفی که در نتیجه تجربه سالیان دراز آموخته بودند آن را نگهداری می کردند و باین وسیله تقاضا برای گندم را در طول سال تنظیم می کردند ولی پیشرفت های فنی باعث شده است که امروزه گندم در تمام طول سال و در همه جا عرضه شود که قسمتی از آن بدلیل توسعه وسائل حمل و نقل و قسمت دیگر هم بعلت پیشرفت در امر انبارداری می باشد.

در ایران سابقاً صدها بنگاه و موسسه در شهرها و نقاط مرزی و بنادر با دایر کردن محوطه های محصور و مسقف و یا بدون سقف سالهای سال بود که به شغل انبارداری مشغول بودند این مکانها بنام بنگاه ، گاراژ ، انبار کالا ،تیمچه ، قیطریه ، بارانداز، سرای تجارتی ، کاروانسرا و غیره نامیده می شدند. ولی در این انبارها مقررات بسیار ابتدائی بود. اغلب موش و حشرات به محصولات صدمه می زدند و چون مفهوم بیمه در بین نبود در صورت بروز حریق و حوادث دیگر راهی برای جبران زیان وارده به صاحب محصول نبود. گر چه امروزه ساختمان انبارهای مناسب پیشرفت کرده است ولی هنوز انبارهای زیادی وجود دارند که بصورت ابتدائی کار می کنند. بهر حال در چند سال اخیر با افزایش قابل توجه تولید گندم و قطع واردات این محصول نیاز شدیدی برای نگهداری درست گندم وجود دارد که باتوجه به میزان گندمی که ایران قادر است در شرایط قابل قبول نگهداری نماید هنوز راه درازی در این زمینه در پیش داریم. آمارهای رسمی حاکی از ان است که ایران تنها قابلیت نگهداری ۵ میلیون تن گندم را داراست و بقیه گندم خریداری شده از کشاورزان ( در حدود ۷ میلیون تن ) در محوطه های غیر استاندارد که امکان هر نوع آلودگی و بیماری را برای محصول گندم بهمراه دارد، نگهداری می شود.

۷- تبلیغات
دادن آگهی و انجام تبلیغات در بازاریابی محصولات صنعتی نسبت به بازاریابی محصولات کشاورزی، نقش مهمتری ایفا می کند، اما امروزه با گسترش ابعاد تجارت جهانی و نگاه ویژه به گندم به عنوان کالایی حیاتی اهمیت تبلیغات در بازاریابی این محصول نیز زیاد شده است. اصولا هدف واقعی از دادن آگهی ها شناساندن محصولات جدید به مصرف کنندگان و ایجاد گرایش مثبت نسبت به این محصولات در آنان می باشد.
شاید یکی از علل آن آگاهاندن مصرف کنندگان به امتیازات این محصولات و به امکانات درست کردن غذاهای مختلف از آنها باشد. یکی از ویژگی های تبلیغات برای محصولات اولیه کشاورزی مثل گندم این است که این کار باید مشترکاً بوسیله تمام تولید کنندگان یک محصول صورت گیرد. علت این امر یکنواختی محصول گندم است برای تولید کنندگان متفاوت است یعنی از لحاظ ترکیب شیمیائی و خواص فیزیکی و طعم و غیره اختلاف کمی بین گندم تولید شده بوسیله زارعین مختلف می تواند وجود داشته باشد و در نتیجه هر تولید کننده نمی تواند با بزرگ جلوه دادن امتیاز محصول خود ( که اساس تبلیغات محصولات صنعتی است ) برای خود قدرت انحصاری کسب کند. بعلاوه تولید کنندگان گندم هم بتنهایی امکانات مالی لازم برای تبلیغات را ندارند روی این اصل تبلیغات برای محصول خام یا اولیه گندم اغلب بوسیله سندیکاها و یا اتحادیه تولیدکنندگان محصول صورت می گیرد. بعلاوه تبدیل کنندگان و فروشندگان این محصول نیز در پرداخت هزینه های تبلیغاتی باید سهیم باشند چون افزایش تقاضا برای این محصول طبیعتاً به نفع افراد مزبور هم خواهد بود. البته در بعد جهانی این مساله بسیار مهمتر جلوه می کند چون در ابعاد جهانی رقابت بسیار زیاد است

و با ابزار تبلیغات می توان محصول را به تمامی جهانیان معرفی کرد و در اصطلاح سهم خود را از بازار جهانی افزایش داد. واضح است که میزان تسلط کشورها بر رسانه های گروهی جهانی و میزان حضور این کشورها در رسانه های گروهی جهانی تا چه اندازه می تواند در پیشبرد تبلیغات موثر باشد. از مهم ترین این رسانه ها می توان به اینترنت ، شبکه های ماهواره ای و روزنامه هایی که در نقاط مختلف جهان منتشر می شوند نام برد. کار تبلیغات برای گندم در کشورهای مختلف صادر کننده از طریق هیات های گندم یا اتحادیه های گندم صورت می گیرد. هیات گندم کانادا ، هیات گندم امریکا ، وزارت کشاورزی امریکا ، هیات گندم استرالیا و کمیسیون کشاورزی اتحادیه اروپا از این قبیل سازمان ها هستند که هر کدام با ایجاد سایت های اینترنتی مهم و به روز ، تبلیغات گسترده ای را برای محصول گندم خود براه انداخته اند.

۸- طرز فروش
ماهیت فساد پذیری و حجیم بودن و تولید در فواصل زمانی زیاد از یک طرف و عدم آشنائی زارعین با بازارهای بزرگ و کمی مقدار محصول تولید شده به وسیله هر یک از آنها از طرف دیگر، سبب شده است که امکان فروش مستقیم گندم از تولید کنندگان به مصرف کنندگان بویژه مصرف کنندگان خارجی کم باشد. این امر بخصوص در گذشته که وسائل حمل و نقل و ارتباطات کمتر بود بیشتر صادق بود.
طرز توزیع گندم تولیدی در کشورهای مختلف متفاوت است و محصول از تعداد متعددی از کانال ها باید عبور کند تا بدست مصرف کنندگان نهائی برسد. هر چه نظام اقتصادی کشوری عقب افتاده تر باشد تعداد این کانال ها ( برای انجام یک مقدار مساوی از خدمات ) بیشتر خواهد بود . با پیشرفت صنعت و با افزایش وسائل ارتباطی توزیع گندم متمرکزتر شده است. در کشورهای صنعتی و پیشرفته عمدتا هیات های گندم و یا شرکت های بزرگ اقدام به خرید گندم می نمایند و حتی مسولیت صادرات را نیز بر عهده دارند.
از نظر جامعه نیز یکی از فوائد تمرکز توزیع محصولات کشاورزی ( علاوه بر هزینه کم آن ) امکان بازرسی دقیق بهداشتی می باشد . چون محصولات کشاورزی محیط های بسیار مساعد برای کشت عوامل بیماری زا می باشند و اگر تعداد فروشندگان این محصولات خیلی زیاد باشد برای مسئولین امور بهداشتی کنترل کیفیت ( و همچنین قیمت آنها ) خیلی مشکل خواهد بود تمرکز توزیع بسیار مهم است. امروزه استفاده از کامپیوتر کار انبارداری و تدارک محصولات و انجام کارهای حسابداری را بسیار تسهیل کرده است . البته باید در نظر داشت که یک نظام بازاریابی خوب نمی تواند در یک کشور در حال رشد که فاقد چارچوب اقتصادی و قضائی مناسب است وجود داشته باشد.

۹- قیمت گذاری
محققان دانشگاه کالیفرنیا در تحقیقات خود دریافتند که در بازار جهانی گندم ، آمریکا به عنوان رهبر اصلی قیمت مطرح می باشد و دیگر کشورها از جمله کانادا و استرالیا تنها قیمت پذیرند و با آمریکا فقط در بحث عرضه رقابت می کنند.
قیمت گذاری گندم در داخل ایران معمولا به این صورت است که دستگاه های دولتی با کار کارشناسی قیمتی را که براساس هزینه تولید و درصدی سود کشاورز تخمین زده شده است را به وزارت کشاورزی پیشنهاد و سپس این قیمت با تصویب در وزارت جهاد کشاورزی به شورای اقتصاد پیشنهاد شده و این شورا معمولا با تغییراتی قیمت تضمینی گندم را تعیین می نماید و لذا قیمت داخلی گندم از قانون کلی حداکثر کردن منفعت ( قیمت محصول = هزینه نهائی) تبعیت نمی کند. این در حالی است که در بخش بین الملل همانطور که در بالا اشاره شد عمدتا آمریکا به عنوان قیمت دهنده و بقیه کشورها قیمت گیرنده هستند. اما بهر حال امریکا ییها که یارانه فراوانی به گندم خود اعطا می کنند همیشه قیمت این محصول را با توجه به مقتضیات زمان و همچنین اهداف خاص خود تعیین می کنند و از این رو ایران هم مجبور است در بازار صادراتی قیمت گندم خود را با قیمت های جهانی متناسب نماید و شاید گاهی مجبور باشد برای صادرات گندم خود همانند کشورهای اروپایی از یارانه های صادراتی نیز استفاده نماید که این مورد فعلا به سود ایران نیست.

۱۰- هزینه بازاریابی
خدماتی که از موقع تولید محصول تا فروش آن به مصرف کننده نهائی، انجام می شود ، مستلزم هزینه هائی است. مجموعه این هزینه ها را که بصورت درصدی از قیمت محصول نهائی درآمده باشد ” ضریب هزینه بازاریابی ” می نامند . اگر ضریب هزینه بازاریابی را با r و قیمت محصول در بازار آزاد را با و قیمتی را که زارع دریافت می کند با نشان دهیم ، خواهیم داشت :

مثلا اگر قیمت گندم در بازار آزاد بین المللی هر کیلو ۲۰۰۰ ریال باشد در حالیکه زارع فقط ۱۰۰۰ ریال برای هر کیلوی آن دریافت کرده باشد ضریب هزینه بازاریابی برابر می شود با :
درصد ضریب هزینه بازاریابی شامل دو بخش” عمده فروشی” و”خرده فروشی” می باشد. اندازه این ضریب به نوع خدماتی که تا رسیدن محصول بدست مصرف کننده نهائی انجام می شود و نیز میزان فسادپذیری محصول و سرعت فروش آن و شدت رقابت موجود در بازار و کارآئی کل بازار بستگی دارد.

ضریب هزینه بازاریابی برای فصول مختلف سال متفاوت است چون در تابستان که فصل برداشت محصول گندم است عرضه آن زیاد و قیمت پائین می آید و از طرف دیگر بدلیل گرمای هوا میزان ضایعات زیاد خواهد شد و در نتیجه در تابستان ضریب هزینه بازاریابی بزرگتر می باشد.
برای افزایش رفاه اجتماعی باید سعی شود که هزینه انجام خدمات بازاریابی حداقل شود ولی باید در نظر گرفت که چون انجام خدمات بازاریابی بر عکس تولید ” کارطلب” هستند نمی توان در آنها باندازه تولید صرفه جوئی کرد .

گندم و یارانه در ایران : مشکلات نظام پرداخت
اهمیت و ارتباط یارانه های تولیدی و قیمت گذاری
از آنجاییکه پرداخت یارانه (مالیات منفی) همواره در جهت کاهش هزینه و یا قیمت تمام شده یک یا چند کالا می باشد عمده تاثیر خود را از طریق قیمت، بر اقتصاد و تصمیم های اقتصادی می گذارد. در بحث مورد نظر ما که یارانه های تولیدی گندم ( شامل یارانه های پرداختی به نهاده های کودشیمیایی، سم و بذر ) را شامل می شود دولت با پرداخت یارانه عملا در راستای کاهش هزینه های تولید، قیمت این نهاده ها را نسبت به قیمت واقعی آنها کاهش می دهد. بنابراین دولت با پرداخت یارانه به این نهاده ها از طریق “قیمت” اهداف خود را دنبال می کند چراکه عنوان می شود که اگر دست نامرئی کلاسیکها کوچکترین کاری در اقتصاد جامعه انجام دهد، تنها از طریق قیمت و قیمت گذاری خواهد بود.

این در حالی است که قیمت یک کالای ساده و کوچک نه تنها تخصیص منابع در تولید آن کالا را تعیین می کند و نه تنها به تولید کننده می آموزد که چه مقدار از آن کالا تولید کند و نه تنها خریدار را راهنمایی می کند که چه مقدار از آن کالا را خریداری و مصرف نماید بلکه در تصمیم گیری تولید کنندگان و مصرف کنندگان کالا و خدمات دیگر نیز به درجات متفاوت تاثیر می گذارد، زیرا اینکه چه مقدار از عوامل تولید موجود در جامعه به تولید کالای ویژه ای اختصاص یابد هم بر بهای عوامل تولید وهم بر فراوانی یا کمبود عوامل در بازار موثر خواهد بود.
بطور کلی حساس ترین دستگاه ماشین پیچیده اقتصاد که کار همه دستگاههای دیگر این ماشین را تنظیم می کند قیمت کالا و خدمات است. حتی در فرآیند مصرف نیز این تاثیر وجود دارد. اینکه چه مقدار از درآمد مصرف کنندگان از طریق بهای کالای ویژه ای جذب می شود تعیین می کند که چه مقدار درآمد برای تقسیم میان کالاهای دیگر باقی می ماند. این همبستگی شدید میان قیمت داده ها در بازار عوامل و میان قیمت ستاده ها در بازار تولید و میان تک تک ستاده ها در کل بازار است که موجب پیدایش مستقیم قیمت گردیده است. زیرا در تعریف می گوییم ” سیستم عبارت از مجموعه ای از پدیده هاست که با یکدیگر همبستگی و رابطه قوی و تنگاتنگ ارگانیک دارند .”

بنابراین در ترکیبی از قیمت بازار آزاد و یارانه ای که دولت به کالاها و خدمات پرداخت می کند، قیمتی دیگر به وجود می آید که می توان آن را قیمت یارانه ای نامید. این قیمت یارانه ای قیمتی است که انعطاف پذیری قابل ملاحظه ای دارد و علاوه بر اینکه می توان آن را در راستای اهداف مورد نظر تنظیم کرد، خلل قابل ملاحظه ای در نظام بازار بوجود نمی آورد. قیمت در نظام بازار آزاد به عنوان نقطه ثقل تمامی تصمیمات اتخاذ شده از طرف تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کالاها می باشد. لذا قیمت کالاها و خدمات هم در اقتصاد بخش عمومی و هم در اقتصاد بخش خصوصی بی نهایت اهیمت دارد و در حقیقت آن ” دست نامرئی” که کلاسیکها طرح می کردند از طریق بهای کالاها و خدمات به تنظیم اقتصاد جامعه می پردازد.

مشکلات نظام پرداخت یارانه نهاده های تولیدی در ایران
صرفنظر از دلایل پرداخت یارانه در ایران، این پرداختها عاملی برای بوجود آمدن برخی مشکلات در سیستم اقتصادی ایران بوده و همچنین تنگناهایی در میزان پرداخت، نحوه پرداخت و نظارت بر این پرداخت ها نیز وجود داشته است. اولین مشکل اخلال در قیمت ها و عدم مصرف بهینه از نهاده ها می باشد چراکه با ارزان شدن بیش از حد یک نهاده کشاورزان به شدت مصرف آن نهاده را افزایش خواهند داد. مشکل دوم روند افزایشی بار هزینه ای دولت در ارتباط با میزان پرداخت این یارانه ها می باشد. همانطور که عنوان شد این روند درسالهای اخیر افزایشی بوده است و این مساله عامل مهمی در کسری افزایش کسری بودجه دولت می باشد. از دیگر مشکلات مربوط به پرداخت یارانه می توان کاهش میزان تولید محصول ( بطور مثال گندم ) در نتیجه استفاده بیش از حد از نهاده های مشمول یارانه دانست. این در حالی است که نظارت دولت بر بازار این نهاده ها نیز از دیگر مشکلات مهم عنوان شده است چراکه دولت با پرداخت یارانه باید در تامین و توزیع این نهاده ها و همچنین تنظیم بازار آنها نقش اصلی را داشته باشد و این مساله بار مالی و مسولیتی زیادی برای دولت در بر دارد. بهر حال سایر مشکلاتی که در مورد تمامی یارانه ها و از جمله یارانه نهاده های تولید می توان عنوان کرد عبارتند از : مشکلاتی که به تبع نرخهای چندگانه ارز در سال های قبل وجود داشته است، عدم انعکاس هزینه های واقعی یارانه در حسابهای ملی، مشکل مقایسه قیمتهای داخلی با قیمتهای جهانی کالاهای مشمول یارانه، عدم وجود نظام بازبینی ارزیابی پرداختهای یارانه، نحوه تخصیص یارانه به گروههای مختلف درآمدی(گروه های هدف)، روند افزایشی پرداختهای یارانه ای عاملی در جهت کسری بودجه در ایران و عدم طراحی و سیاست گذاری مشخص در دریافت مابه التفاوتها. دولت ایران در طرح پنج ساله سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود بحث هدفمند کردن یارانه ها را مورد توجه قرار داد که در صورتی که این طرح در سالهای آتی اجرا شود بسیاری از مشکلات و تنگناهای موجود در این رابطه برطرف خواهد شد.

یکپارچگی اراضی گندم و توسعه کشاورزی در ایران عنوان می شود که پدیده های اجتماعی چند وجهی اند و وقوع یا عدم وقوع انها را نمی توان به یک عامل یا علت تقلیل داد. پدیده توسعه در ایران عموما و توسعه کشاورزی و روستایی ان نیز بخصوص از شمول این قاعده جدا نیست. اما علی رغم درستی این بیان باید اذعان کرد که قدر و سهم عوامل گوناگون در وقوع پدیده های اجتماعی ، همیشه یکسان نیست بلکه تحت شرایطی معین و علی رغم اهمیت حضور همه عوامل مرتبط بطور معمول یکی از انها حالت کلیدی پیدا می کند. بطوری که شیوه عمل و میزان تاثیر سایر عوامل را تابع کارکرد خود قرار می دهد.

در فرایند توسعه کشاورزی و پیشرفت جامعه روستایی ایران بنظر می رسد که پدیده پراکندگی اراضی زراعی چنین نقشی را بر عهده داشته باشد بنابراین باید مشخص شود که این پدیده چیست و چگونه عمل می کند ؟ برای پاسخگویی به این سوال موارد ذیل را بررسی می کنیم.

اغلب چنین تصور می شود که زمین متصرفی هر کشاورز صرفنظر از مساحت ان بصورت یکپارچه و در یکجا قرار دارد بطوری که کشاورز تمامی فعالیت زراعی خود را بر روی یک قطعه زمین انجام می دهد. چنین تصوری از وضع بهره برداری کشاورزی کشور و موقعیت زمین انان به قدرت نمود عینی دارد ، بلکه اغلب عکس این حالت مشاهده می شود یعنی زمین انان اغلب بصورت قطعات کوچک و جدا از هم است.

چنین ارایشی از اراضی کشاورزی نه پدیده جدیدی است و نه خاص کشور ما بلکه در نظام زمینداری اغلب کشورهای ، اما با نسبت های کم و بیش متفاوت وجود داشته است. پدیده پراکندگی اغلب از طریق تعداد قطعات زمین هر کشاورزی مورد سنجش قرار می گیرد. تعداد قطعات بعنوان شاخص پراکندگی شناخته می شود و شدت و میزان ان که در مناطق مختلف یکسان نیست تحت تاثیر عوامل متعدد قرارا دارد . علی رغم تفاوتهای موجود ، پراکندگی را می توان بعنوان یکی از مشخصه های و الزامات نظام های سنتی کشاورزی تلقی کرد که تحت شرایط خاصی شکل گرفته و دارای کارکردهای مثبت نیز بوده است. اما با تغییر شرایط و شکلگیری نظام جدیدی از تولید و روابط ا جتماعی این کارکردهای مثبت نه تنها زایل گردیده بلکه به تدریج بصورت یک عامل بازدارنده در توسعه کشاورزی و روستایی پدیدار شده است.

این فایل با کیفیت عالی آماده خرید اینترنتی میباشد. بلافاصله پس از خرید، دکمه دانلود ظاهر خواهد شد. فایل به ایمیل شما نیز ارسال خواهد گردید.

تعداد صفحات: 51

فرمت فایل: WORD