تحقیق در مورد انواع کاه

انواع کاه
مقدمه مقاله
کاه شامل ساقه های الیافی حاصل از جو ، گندم ، یولاف و یا لگوم ها است . همچنین ساقه و برگهای غلات را که بعد از جدا نمودن دانه های رسیده آن بر جای می مانند را در بر می گیرد.

استفاده در تغذیه دام
این محصول یک منبع خوب الیاف محسوب میشود ، اما میزان پروتئین و انرزی آن کم است . غالبا عقیده بر این است که کاه یولاف خوش خوراک ترین کاه است . ترکیبات کاه بیشتر تحت تاثیر مرحله بلوغ گیاه در زمان برداشت و شرایط محیطی قرار داشته و اصولا واریته گیاه در این مورد اهمیت کمتری دارد . پروتئین خام در این محصول کم بوده (۵-۲ % ) و از قابلیت هضم اندکی برخوردار است . کاه از ۴۵-۴۰ % سلولز ، ۵۰-۳۰ % همی سلولز ، ۱۲-۸ % لیگنین تشکیل می شود .
کاه حاصل از نخود و لوبیا حاوی پروتئین ، کلسیم و منیزیم بیشتری نسبت به کاه غلات است . کاه این گیاهان نسبت به کاه غلات دارای ساقه های ضخیمتر و الیافی تری بوده و لذا خشک کردن آنها مشکل تر بوده و به همین خاطر به آسانی کپک میزند .

یکى از مهمترین مسائل یک دامدارى، چگونگى تامین خوراک دامهاست. چون خوراک دام یک ماده حیاتى است که باید به‏صورت دایمى (روزانه و به‏موقع) در اختیار دام باشد. بنابراین، تامین غذاى دام به عنوان یک اصل مهم اهمیت زیادى دارد. یک دامدار باید براى تامین غذاى سالیانه دام و جلوگیرى از خطر کمبود غذاى دام یا افزایش هزینه آن، در فصل تابستان با جمع‏آورى علوفه یا سیلوکردن، توشه زمستانه را براى دام ‏ها

مهیا کند . در دامدارى‏هاى ایران معمولا نیاز غذایى دام را کنسانتره و دیگر علوفه تشکیل مى‏دهد . انواع علوفه‏اى را که به دام شیرى یا گوشتى مى‏دهند، عبارتند از: کاه گندم، کاه جو ، سیلوى ذرت، ذرت علوفه‏اى، علف باغات، پَس چَر مزارع، برگ درختان، یونجه، شبدر و کاه برنج مى‏باشد که دراین میان کاه برنج بیشترین مواد را در تغذیه دام تشکیل مى‏دهد.

کاه به علت خشک و پُرحجم‏بودن، ارزش غذایى زیادى براى دام‏ها ندارد. از نظر ارزش غذایى، کاه جو از کاه گندم بهتر است. همچنین کاه گندم از کاه برنج بهتر است. براى دام‏هاى سنگین بهتر است که کاه به صورت رشته‏هاى بلند باشد. مصرف کاه باید کم و به مقدار لازم باشد. هر چه مقدار این علوفه در جیره غذایى دام‏ها بیشتر باشد، جلوى هضم و مصرف بیشتر غذا را مى‏گیرد. بهت راست کاه را همیشه بعد از خوراک‏هاى دیگر به دام‏ها داد.

در ابتداى دوره شیروارى چون دام وزن زیادى را از دست داده و اشتهاى کمترى دارد، باید از علوفه‏هاى مرغوب و کنسانتره خوب استفاده کرد. به علاوه از دادن علوفه‏هایى مانند کاه و سبوس برنج باید خوددارى شود.
– براى جلوگرى از نفخ دام باید کاه غنى‏شده را همراه با علوفه‏هاى خشک دیگر استفاده کرد. مقدار کاه غنى‏شده را براى گوسفند از دویست گرم و براى گاو از سیصد گرم در روز شروع مى‏کنند. کم‏کم این مقدار را بیشترى مى‏کنند.
– پوسته¬های تخم آفتابگردان دارای انرژی معادل سه هزار و ۳۰۰ کیلو کالری هستند که از این لحاظ یا کاه غلات مانند کاه گندم ، سوبل و غیره قابل رقابت است و می توان به راحتی آن را جایگزین کاه غلات کرد.

رنگ/بافت : کاه غلات به رنگ زرد کمرنگ و کاه لگوم ها سبز هستند
خوش خوراکی : برای تحریک مصرف آن باید کاه را با ملاس مخلوط نموده و یا روی کاه ملاس ریخت .
محدودیت های مصرف ( عوامل ضد تغذیه ای )

سطوح پائین انرزی این مواد (۷-۶ مگا زول در کیلوگرم ماده خشک ) مصرف آن را به جیره نشخوارکنندگان می سازد . ماهیت الیافی این محصول بیانگر آن است که فرآورده مزبور برای تغذیه غیر نشخوار کنندگان مناسب نیست .

میزان مصرف تقریبی در گونه های مختلف ( در صد از علوفه )
گوساله ۵ شیر خوارگی ۰ جوجه ۰
گاو شیری ۱۰ جایگزین شونده شیر ۰ جوجه گوشتی ۰
گاو گوشتی ۱۰ جیره رشد ۰ طیور والد ۰
بره ۳ جیره پایانی ۰ تخمگذار ۰
میش ۰ خوک ماده ۰

آنالیز رایج
ماده خشک ۸۷ NCGD 40 DUP @5 1.7 لیزین قابل استفاده –
پروتئین خام ۴ NDF 84.4 DUP @8 1.8 متیونین –

DCP 1 ADF 51 نمک ۰٫۵ متیونین+سیستئین –
MER 6.5 نشاسته ۱ کلسیم ۰٫۵ تریپتوفان –
MEP – قند ۲ فسفر کل ۰٫۱۵ ترونین –

DE – نشاسته و قند ۳ فسفر قابل استفاده – آرزنین –
الیاف خام ۴۴ FME 6 منیزیم ۰٫۰۵ PDIA 1.25
روغن (EE) 1.2 ERDP @2 1.6 پتاسیم ۰٫۱ PDIN 2.5
روغن (AH) 1.6 ERDP @5 1.4 سدیم ۱ PDIE 4.75
EFA – ERDP @8 1.3 کلر ۰٫۱ دی ال میتیونین –
خاکستر ۷ DUP @2 1.4 لیزین کل – دی ال لیزین –

غنی سازی کاه
اگر کاه و علوفه‏هاى مانند آن به صورت غنى شده به دام‏ها داده شوند. ارزش غذایى بیشتر مى‏دارند. براى گاوهاى خشک مى‏توان مقدار بیشترى از این علوفه در جیره غذایى قرار داد.
به دلیل استفاده زیاد کاه در تغذیه دام، غنى‏سازى این علوفه اهمیت زیادى دارد. براى غنى‏سازى کاه:
۱- ابتدا آب و مقدار مشخصى اوره را با هم مخلوط مى‏کنند. اگر ملاس هم وجود داشته باشد، مقدار مشخصى از ملاس هم با آن مخلوط مى‏کنند. وقتى اوره و ملاس در آب به خوبى حل شد، آن را بر روى توده کاه مى‏پاشند و کاه را به هم مى‏زنند. سپس آب را در داخل سیلوى سیمانى مى‏ریزند و فشرده مى‏کنند. با این کار هواى داخل سیلو خارج مى‏شود. سپس اب استفاده از پلاستیک روى آن را مى‏پوشانند. این کاه به مدت بیست و پنج روز به همین صورت باقى مى‏ماند و سپس مصرف مى‏شود.
۲- ابتدا کاه گندم یا جو با آسیاب چکشی خرد شده و سپس با هیدروکسید سدیم (سود سوز آور ) یا آمونیاک عمل آوری می گردد تا قابلیت استفاده آن افزایش یابد .

مزایای تغذیه ای
این فرآورده یک منبع خوب الیاف قابل هضم محسوب می گردد ولی از نظر پروتئین و دیگر مواد مغذی بسیار فقیر است و برای حجیم نمودن علوفه یا کامل نمودن منابع نشاسته ای مناسب است . میزان مواد معدنی و ویتامین های موجود در آن فوق العاده کم است ، به استثنای سدیم که در صورت عمل آوری با سود سوز آور تامین می شود . عمل اوری با آمونیاک سطح پروتئین این فرآورده را به ۷ % می رساند که این افزایش در اثر تامین ازت غیر پروتئینی رخ می دهد .

رنگ/بافت : پلت های زرد تا قهوه ای
خوش خوراکی : خوب

محدودیت مصرف (عوامل ضد تغذیه ای)
میزان بالای سدیم موجود در این فرآورده بیانگر آن است که باید آب کافی در دسترس حیوان قرار گیرد . باید از مصرف مقادیر بالای آن برای دوره های طولانی خودداری نمود ، زیرا این فرآورده می تواند باعث آلکالوز (Alkalosis) شود .

میزان مصرف تقریبی در گونه های مختلف (درصد از علوفه)
% % %
گوساله ۵ شیر خوارگی ۰ جوجه ۰
گاو شیری ۱۵ جایگزین شونده شیر ۰ جوجه گوشتی ۰
گاو گوشتی ۱۵ جیره رشد ۰ طیور والد ۰
بره ۵ جیره پایانی ۰ تخمگذار ۰
میش ۱۰ خوک ماده ۵

آنالیز رایج
کاه غنی شده با سود سوز آور
ماده خشک ۸۶ NCGD 45 DUP @5 0.5 لیزین قابل استفاده –
پروتئین خام ۴ NDF 78 DUP @8 1 متیونین ۰٫۰۲
DCP 1 ADF 45 نمک ۰٫۵ متیونین+سیستئین ۰٫۰۷

MER 7.5 نشاسته ۱ کلسیم ۰٫۳ تریپتوفان ۰٫۱
MEP – قند ۱٫۵ فسفر کل ۰٫۱۵ ترونین ۰٫۳
DE 4 نشاسته و قند ۲٫۵ فسفر قابل استفاده – آرزنین –
الیاف خام ۴۵ FME 7.1 منیزیم ۰٫۱ PDIA 1.7

روغن (EE) 1.3 ERDP @2 5 پتاسیم ۱ PDIN 4
روغن (AH) 1.5 ERDP @5 4.5 سدیم ۰٫۰۵ PDIE 6

EFA – ERDP @8 4.1 کلر ۰٫۶۵ دی ال میتیونین –
خاکستر ۱۴ DUP @2 0.05 لیزین کل ۰٫۱ دی ال لیزین –
کاه غنی سازی شده با آمونیاک
ماده خشک ۸۷ NCGD – DUP @5 – لیزین قابل استفاده –
پروتئین خام ۷ NDF 78.2 DUP @8 – متیونین –

DCP – ADF 48.3 نمک ۰٫۲۵ متیونین+سیستئین –
MER 7.8 نشاسته ۱ کلسیم ۰٫۴ تریپتوفان –
MEP – قند ۲ فسفر کل ۰٫۱ ترونین –
DE – نشاسته و قند ۳ فسفر قابل استفاده – آرزنین –

الیاف خام ۴۲ FME 6.8 منیزیم ۰٫۸۵ PDIA –
روغن (EE) 2 ERDP @2 – پتاسیم – PDIN –

روغن (AH) 2.4 ERDP @5 – سدیم ۰٫۱ PDIE –
EFA – ERDP @8 – کلر – دی ال میتیونین –
خاکستر ۵٫۵ DUP @2 – لیزین کل – دی ال لیزین –

مقدار ماده‏هاى لازم براى غنى‏سازى کاه
ملاس ۴ تا ۱۰ کیلوگرم آب ۵۰ تا ۸۰ لیتر
کاه ۱۰۰ کیلوگرم اوره ۴ کیلوگرم

فایده‏هاى غنى‏سازى کاه
۱- پانزده درصد به ارزش غذایى کاه اضافه مى‏شود.
۲- پروتئین کاه بیشتر مى‏شود.
۳- کاه خوش خوراک مى‏شود.
۴- اگر در غنى‏سازى کاه از ملاس هم استفاده شود، انرژى آن بیشتر مى‏شود.

انواع روش های غنی سازی کاه
۱-کاه غنی سازی شده با اوره و آب پنیر
۲-کاه غنی سازی‌شده با اوره و ملاس
۳-کاه عمل‌ آوری شده با استفاده از کشت قارچ خوراکی
۴-کاه غنی سازی شده با سود سوز آور
۵-کاه غنی سازی شده توسط ca(OH)2 ، اسیدها و روشهای ترکیبی
۶- غنی سازی کاه با گاز آمونیاک و موادی که آمونیاک آزاد می کنند

برداشت و مصرف کاه غلات
طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۳۸۲ حدود ۱۴ میلیون تن گندم تولید گردید. مقدار تولید کاه گندم حدود ۵/۱ برابر مقدار تولید دانه در هر هکتار است. بنابراین پیشبینی میشود که حدود ۲۱ میلیون تن کاه گندم در سال در ایران تولید میشود. تکنولوژی برداشت گندم (کمباین برداشت گندم) وارداتی است و در کشورهائی استفاده میشود که با محدودیت منابع خوراک دام مواجه نیستند. نحوه برداشت دانه گندم توسط کمباینهای فعلی بهگونهای است که بخش اعظم کاه گندم بر روی زمین ضایع میشود چرا که در شیوهٔ فعلی، کمباین، خوشه و بخشی از ساقه گندم را برداشت میکند.

پس از جدا کردن دانه، کاه را به دو صورت خرد شده با قطعات ریز و بلند بر روی زمین رها میکند. چنانچه زارع نسبت به جمعآوری کاه اقدام نماید. فقط کاه با قطعات بلند جمعآوری میشود و بقیه بر روی زمین باقی خواهد ماند. گرچه گوسفندداران از پس چر این مزارع استفاده میکنند ولی سالانه حجم بسیار بالائی کاه بر روی زمین باقی میماند. بهطوری که کشاورز در کشت سال بعد دچار مشکل میشود

تعیین ارزش غذایی گیاه موخور جهت استفاده در تغذیه دام
در پی افزایش نقش تغذیه در اقتصاد دامپروری، از اواسط قرن اخیر تاکنون، شناسایی ارزش مواد غذایی و مواد خوراکی و تعیین احتیاجات غذایی حیوانات(مزرعه‌ای) توجه متخصصین، بخصوص علوم دامی را به خود معطوف داشته و تحقیقات بیشماری در این مدت انجام گرفته است.
مراتع مهمترین بخش از منابع تجدید شونده کشور است که به دلیل پایین بودن هزینه تأمین علوفه از آنها در مقایسه با هزینه تولید علوفه از طریق کشت آبی فشار زیادی بر آن وارد می شود.
در شرایط معمولی به طور متوسط ۴/۲۱ میلیون تن علوفه خشک در مراتع تولید می شود که ۵۰ درصد آن معادل ۷ /۱۰ میلیون تن در تغذیه دام به مصرف می رسد و ۵۰ درصد باقیمانده آن جهت ادامه حیات مراتع وحفظ آن باقی می‌ماند.
این مقدار حدود ۶۰ میلیون واحد دامی را تعلیف می‌کند؛ حال آنکه طبق آمار، جمعیت دام کشور رقمی در حدود ۱۰۷ میلیون واحد دامی است که تقریباً دو برابر ظرفیت مراتع کشور را تشکیل می‌دهد. این مسأله سبب چرای بیش از حد مراتع کشور را به دنبال دارد. پس بهبود کیفی دام از طریق افزایش کمی و کیفی علوفه (مرتعی و غیرمرتعی) امری اجتناب ناپذیر است .

بنابراین با توجه به افزایش تعداد دام در مراتع و پایین بودن ظرفیت تولیدی آنها نیاز به استفاده از منابع غذایی غیر مرتعی ضروری به نظر می رسد. به منظور رسیدن به هدف فوق، ارزش غذ ایی گیاه موخور بررسی شده است. بلوط غرب۳ به عنوان یکی از گیاهان شاخص و شاید با اهمیت ترین گیاه در منطقه رویشی غرب کشور است که جایگاه ویژه ای بخصوص در محیط طبیعی ایلام دارد. موخورها (بطورکلی دارواشها) از جمله گیاهان نیمه انگلی هستند که در رویشگاه زاگرس بیشتر بر روی بلوطها و بسیاری از درختان و درختچه‌ها رشد می‌کنند و سبب ایجاد اختلال در روند طبیعی حیات آنها می‌شوند و حدوث خسارت گاهاً به قدری شدید است که حتی باعث مرگ درختان تنومند و بزرگ بلوط نیز می‌‌شود ( مشاهدات پژوهشگران) . برای مبارزه با این گیاه نیمه انگل بر اساس مدارک و شواهد، مؤثرترین راه قطع مکانیکی شاخه آلوده می‌باشد که لاجرم هزینه‌هایی را نیز به همراه خواهد داشت .
با توجه به کمبود علوفه در منطقه جهت چرای دام ، در این تحقیق سعی بر آن شد تا ارزش غذایی گیاه موخور جهت تغذیه دام مشخص گردد که از این طریق با توصیه استفاده از این گیاه در جیره غذایی دامها ، هم بخشی از نیاز غذایی دام مرتفع ‌شود و هم از میزان فشار بر مراتع کاسته شود.

نمونه‌برداری از گیاه موخور:
برای بدست آوردن نمونه‌ای یکدست جهت برآورد ارزش غذایی گیاه موخور در چهار جهت جغرافیایی جنگلهای اطراف شهر ایلام حرکت نموده و از شاخ و برگ تازه گیاه موخور در هر جهت مقداری به وزن یک کیلو‌گرم برداشت گردید (جمعاً ۴ کیلو‌گرم). نمونه‌برداری در اوایل فصل تابستان و پایان دوره گلدهی و به حداکثر رسیدن رشد‌ زایشی انجام گرفت. نمونه هر جهت جغرافیایی در کیسه نایلونی ریخته شده و سریعاً به آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام منتقل گردید و هر چهار کیلو‌گرم بطور کامل با هم مخلوط شدند و از آن، یک کیلوگرم جهت بررسیهای آزمایشگاهی جدا گردید. این یک کیلوگرم شاخ و برگ گیاه موخور معرف هر چهار جهت جغرافیایی و به عبارت بهتر معرف موخورهای جنگل اطراف شهر می‌باشند. نتایج و بحث نتایج مربوط به تجزیه شیمیایی بدست آمده از گیاه موخور در زیر می‌آید.
و………….