بررسی یکی از عوامل مهم نگهداری کارکنان یعنی ایمنی و سلامت حرفه‌ای
چکیده
این پژوهش به بررسی یکی از عوامل مهم نگهداری کارکنان یعنی ایمنی و سلامت حرفه‌ای می پردازد. در ابتدا تعریف و مفاهیم مربوط ارائه می‌شود و سپس روش‌های متداول بررسی و اقدام در زمینه بهداشت و ایمنی محیط کار نام برده شده و به قوانین ایمنی و سلامت حرفه‌ای در ایران اشاره می‌گردد.
همچنین فرهنگ، سخت افزار و سیستم ها که عوامل کلیدی در ایمنی و سلامت حرفه‌ای هستند مورد بررسی قرار می‌گیرند. مواردی راهنما به منظور ارزیابی عملکرد ایمنی و سلامت ارائه می‌شود. انواع برنامه‌های ایمنی بر مبنای مشوق و برمبنای رفتار تحلیل می‌شوند.
بعد از این مطالب ضمن بررسی دقیق علل و عوامل بروز استرس شغلی کارکنان زندان دزفول باجمع آوری علل و عوامل با هدف کاهش ساعات حضور مداوم در زندان و بالنتیجه کاهش میزان استرس افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد. وپس از تعریف استرس و عوامل بوجود آورنده آن،عواملی که برآن اثر گذاشته و از آن اثر می‌پذیرند، بررسی شده و سپس راهکارهایی در چارچوب مدیریت استرس برای بهینه کردن آن ارائه می‌شود.
کلید واژه: ایمنی و سلامت حرفه ای؛ امنیت شغلی؛ خطر بالقوه؛ بهداشت محیط کار؛ برنامه های ایمنی؛ استرس؛ فشار روانی؛ مدیریت استرس؛ ایمنی؛ شغل
مقدمه
حضور طولانی مدت در محیط کار از جمله عوامل استرس‌آور میباشد که می‌تواند آثار فرساینده بر کارکنان داشته باشد و در کنار سایر عوامل از قبیل ماهیت کار در دست انجام ، میزان علاقه به شغل و میزان استرس موجود در محیط کار تعیین کننده میزان کارآمدی کارکنان است.
از آنجا که کار در زندان فوق‌العاده استرس‌آور میباشد و حضور مستمر در زندان یک عامل استرس مداوم ایجاد میکند که ضمن آثار مخرب آن بر سلامتی افراد، از کارآمدی شغلی آنان می‌کاهد.
دراین پژوهش ضمن بررسی دقیق علل وعوامل بروز استرس شغلی کارکنان زندان دزفول باجمع آوری علل وعوامل با هدف کاهش ساعات حضور مداوم در زندان و بالنتیجه کاهش میزان استرس افراد و افزایش قابلیت تحمل، آن در زندان دزفول به جای روش غالب مراقبت اززندانیان درکشورکه درحال حاضر به صورت ۲۴-۲۴ میباشد از روش دیگری استفاده گردد.
یکی از رسالت‌های اساسی مدیریت منابع انسانی نگهداری کارکنان توانمند میباشد. از آنجا که اقدامات نگهداری، مکملی بر سایر اقدامات و فرایند‌های مدیریت منابع انسانی است، حتی اگر عملیات کارمندیابی، انتخاب، انتصاب و سایر اقدامات پرسنلی به نحو بایسته انجام شود بدون توجه کافی به امر نگهداری نتایج حاصل از اعمال مدیریت چندان چشمگیر نخواهد بود.
نظام نگهداری منابع انسانی ابعاد متعددی را شامل می‌شود که می‌توان آنها را به دو دسته تقسیم نمود: دسته اول در رابطه با حفظ و تقویت جسم کارکنان است مانند برقراری بهداشت و ایمنی در محیط کار، اجرای برانامه‌های ورزش و تندرستی و بعضی خدمات مشابه. دسته دوم شامل مواردی است که تقویت کننده روحیه علاقمندی کارکنان به کار و محیط کار میباشد مانند خدمات بیمه و بازنشستگی و خدمات پرسنلی. در صورت داشتن توجه و بکارگیری این موارد امنیت شغلی در کارکنان ایجاد شده و به رضایت شغلی آنها منتهی می‌شود که این امر خود از اهمیت بسزایی برخوردار است.
در مقاله حاضر تأکید اصلی بر روی موارد دسته اول است به این صورت که در ابتدا در مورد اصطلاحات ایمنی و سلامت و جنبه‌های قانونی آن بحث می‌شود و در ادامه به برنامه‌ها و راهکار‌های مدیریت ایمنی و سلامت حرفه‌ای پرداخته می‌شود.
در قسمت دوم مقاله بحث سلامت کارکنان با توجه به عامل کلیدی استرس در محیط کار با تمرکز بر روی شناخت و بهینه سازی میزان استرس بررسی می‌شود.
در پایان امید است که توجه و بکارگیری مطالب و راهکار‌های این مقاله در افزایش ایمنی و سلامت محیط کار، بهینه سازی سطح استرس و ایجاد امنیت شغلی مناسب و در نهایت ایجاد رضایت شغلی موثر باشد که این نیز یکی از عواملی است که در بهبود مستمر و تعالی سازمان‌ها باید در نظر گرفته شود.
فشارعصبی (استرس) چیست ؟
عارضه ای است که سلامت جسمی وفکری فرد را به مخاطره می اندازد وزمانی به وجود می آید که بدن بیشتر ازحد معمول ازتوانایی هایش استفاده میکند.زمانی که فشار فیزیکی و روانی برانسان وارد می شود، ترشح هورمونی هایی مانند آدرنالین وکورتیزول دربدن افزایش می یابد .
این هورمون ها تغییرات عمده ای را در ضربان قلب ، فشار خون ،سوخت وسازبدن وفعالیت فیزیکی به وجود می آورند. این واکنش ها درزمانی که فرد تحت فشاراست کمک می کنند که کارآیی او افزایش یابد ، اما دراز مدت برای بدن مضر هستند .
۲- امنیت شغلی در آینده:
در آینده و در تجارت تغییرات سریع باعث کوچک‌تر شدن سازمان‌ها می‌شود و سازمان‌ها به سمت مجازی شدن پیش می‌روند. سازمان‌ها به صورت یک هسته مرکزی در می‌آیند و سایر قسمت‌ها و کارکنان به صورت موقت در اطراف آنها قرار می‌گیرند و اکثر مردم برای خود کار خواهند کرد.
پرداخت‌ها به صورت قسمتی از سود خواهد شد و جای دستمزد‌های ثابت را می‌گیرد. کارکنان خود را باید با قرارداد‌های نامعین و مستقل وفق دهند. در این شرایط کارکنان مجبورند همواره در حال یادگیری باشند که دلیل این وضعیت افزایش روزافزون رقابت است. در آینده امنیت استخدام بر مبنای توانایی کارکنان در ایجاد ارزش افزوده میباشد. با توجه به این عوامل می‌توان نتیجه گرفت که در آینده عمده مسئولیت ایمنی و سلامت به عهده کارکنان است (وارن ۱۹۹۶؛ یوسف ۱۹۹۸).
۳- تعاریف و مفاهیم ایمنی و بهداشت کار:
ایمنی۲: ایمنی میزان دوری از خطر تعریف شده است. ایمنی یک موضوع حفاظت نسبی از برخورد با خطرات است و کمیتی نسبی میباشد.
خطر بالقوه۳: شرایطی که دارای پتانسیل صدمه به افراد، خسارت به تجهیزات و ساختمان‌ها، از بین بردن مواد و … باشد.
خطر بالفعل۴: واژه خطر بالفعل بیان کننده قرارگرفتن نسبی در معرض یک خطر بالقوه میباشد ولی وقتی که یک خطر بالقوه وجود داشته باشد الزاماً یک خطر بالفعل را به همراه نخواهد داشت.
حادثه ناشی از کار۵: حادثه یک رویداد یا واقعه برنامه ریزی نشده و بعضاً آسیب‌رسان و خسارت‌آور است که انجام، پیشرفت، یا ادامه کار را به صورت طبیعی مختل ساخته و همواره در اثر یک عمل یا انجام یک کار غیرایمن یا در اثر شرایط غیرایمن یا در اثر ترکیبی از این دو به وقوع می‌پیوندد.
ریسک۶: ریسک عبارت است از امکان وارد آمدن آسیب به انسان یا دارائی او (حقیقی ۱۳۷۹، ۱۱۰).
۴- روش‌های متداول بررسی و اقدام در زمینه بهداشت و ایمنی محیط کار:
- روش‌های تامین سلامت کارکنان در محل کار: شامل روش‌های طبی، روش‌های کنترل محیط و روش‌های روانشناسی است. در این مقاله بر روی این روش‌ها صحبت می‌شود.
- ارگونومی: به مطالعاتی اطلاق می‌شود که در آن ساخت ترکیب و سازمان کار طراحی تجهیزات شغل و محل کار در رابطه با عامل انسانی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در این روش‌ها به مسائل فیزیولوژیکی، ادراکی و تاحدی رفتاری انسان توجه می‌گردد.
- روش‌های بیومکانیکی: این روش‌ها تعامل فیزیکی بین انسان و سیستم مکانیکی اطراف او را مورد نظر داشته، ابزار، تجهیزات و تسهیلات محل کار را در این رابطه مورد مطالعه قرار می‌دهد.
- مهندسی سیستم ها: در این روش با توجه به اصول سیستم‌ها تمامی اجزای موجود شناسائی شده و با استفاده ار روش‌های تجزیه و تحلیل کمی مسائل ایمنی را مورد مطالعه قرار می‌دهد.
- روش‌های اکتشافی: در این روش‌ها با مطاله در نحوه توزیع و تشخیص بیماری‌ها و روش‌های آماری و مقایسه میزان سلامت و ایمنی مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
- روش‌های رفتاری: در این روش‌ها برای بررسی ایمنی و سلامت از متغیر هایی نظیر رضایت از کار ، انگیزش، مشارکت و عواملی از این دست پرداخته می‌شود که در این مقاله از این روش‌ها نیز استفاده می‌شود (میرسپاسی ۱۳۷۵، ۲۳۹-۲۴۰).
فهرست مطالب
چکیده : ۳
فصل اول ۴
مقدمه، بیان مسئله وادبیات موضوع ۴
۱) مقدمه: ۴
فشار عصبی(استرس) چیست ؟ ۵
۲- امنیت شغلی۱ در آینده: ۶
۳- تعاریف و مفاهیم ایمنی و بهداشت کار: ۶
۴- روش‌های متداول بررسی و اقدام در زمینه بهداشت و ایمنی محیط کار: ۷
۵- قوانین دولتی و ایمنی و سلامت حرفه‌ای: ۷
۶- قوانین ایمنی و سلامت حرفه‌ای در ایران: ۸
۷- موازین مربوط به ایمنی و بهداشت کار: ۹
۸- مدیریت ایمنی و سلامت محیط کار : ۱۰
۹- عوامل کلیدی بهبود ایمنی و سلامت حرفه‌ای محیط کار: ۱۱
۹- ۱- فرهنگ ۱۱
۹-۲- سیستم ها ۱۱
۹-۳- سخت افزار ۱۲
۱۰- اجزای برنامه ایمنی: ۱۲
۱۱- ارزیابی عملکرد ایمنی و سلامت: ۱۲
۱۱-۱- موارد راهنما به منظور ارزیابی عملکرد ایمنی و سلامت ۱۳
۱۳- انواع برنامه‌های ایمنی: ۱۴
۱۳-۱- برنامه‌های ایمنی بر مبنای رفتار ۱۴
۱۳-۲- برنامه‌های ایمنی بر مبنای مشوق ۱۶
۱۴- نظرات جاری در ایمنی و سلامت: ۱۶
۱۵- استرس۱۳ : ۱۷
۱۵-۱- استرس شغلی ۱۷
۱۵-۲- سندروم سازگاری عمومی۱۴ ۱۸
۱۵-۳- ایجاد کننده‌های استرس۱۵ ۱۸
۱۵-۴- منابع استرس ۱۹
۱۵-۵- علل کاری استرس ۲۰
۱۵-۵-۱- بار زیاد کاری ۲۰
۱۵-۵-۲- فشار کاری کم ۲۱
۱۵-۵-۳- نوبت کاری ۲۱
۱۵-۵-۴- روابط بین شخصی ۲۱
۱۵-۵-۵- تغییر ۲۲
۱۵-۵-۶- جو سازمانی ۲۲
۱۵-۵-۱۴- ارزش‌های جامعه ۲۴
۱۵-۵-۱۵- جرم و جنایت ۲۵
۱۵-۵-۱۶- موضوعات خانوادگی و شخصی ۲۵
۱۶- استرس و عملکرد کاری: ۲۵
۱۸- تصمیم گیری و استرس: ۲۷
۱۹- علائم استرس: ۲۷
۲۰- مدیریت استرس: ۲۸
۲۰-۱- استراحت ۲۸
۲۰-۲- ورزش ۲۹
۲۰-۴- صحبت کردن ۲۹
۲۰-۶- تفویض ۳۰
کاهش فشار عصبی ناشی از کار: ۳۱
علایم فشارعصبی ناشی ازکار: ۳۳
روش ۲۴-۲۴ ۳۴
فصل دوم ۳۶
یافته های پژوهشی – پیشینه تحقیق ۳۶
پیشینه تحقیق : ۳۶
استرس و سندرم سازگاری عمومی ۳۶
جدول ۱ ۳۸
فصل سوم روش شناسی پژوهش – جامعه ونمونه ۴۷
شیوه جمع‌آوری داده‌ها: ۴۷
فصل چهارم ۵۰
جمع بندی و نتیجه گیری ۵۰
نتیجه گیری ۵۲
(منابع ) ۵۳
پی‌نوشت‌ها وتوضیحات: ۵۴
پرسشنامه ۵۵