طراحی اقلیمی گامی به سوی پایداری
همانگونه که می دانیم معماری بومی اقصی نقاط دنیا همواره با هدف تلفیق با محیط پیرامون و بهره گیری بیشتر از امکانات طبیعت شکل می گرفت. معماری سنتی ایران که در اقلیم های گوناگون شکل متفاوتی بخود گرفته است؛ خود گویای این مطلب است و راهکارهایی که به طور تجربی دستیابی به آنها میسر شده بود و به آسایش بیشتر کمک کرده بودند در معماری بومی ایران بسیارند که ذکر آنها در این نوشتار نمی گنجد.
با انقلاب صنعتی دستیابی سهل تر به سوختهای فسیلی میسر شد و تکنولژی نیز پیشرفت کرد و تاسیسات سرمایشی و گرمایشی رو به ترقی گذاشت؛ در نتیجه تامین نیازهای سرمایشی و گرمایشی بدون توجه به کالبد معماری فراهم آمد.. معماری مدرن که سمبل بارز تاثیرپذیری معماری از تکنولژی است تحولات اساسی در معماری بدنبال داشت و تکنولژی بکارگرفته شده تنها در عرصه ساخت و سازهای نوین نبود که معماری را متحول کرد ؛ بلکه تاسیسات مدرن نیز همسو با سایر پیشرفت ها در معماری تغییراتی بنیادین ایجاد کرد که مهمترین آنها به فراموشی سپردن الگوهای معماری بود که در جهت انطباق با اقلیم پدید آمده بودند
معماری بنام میس وندرو که پیشگام معماری مدرن غرب محسوب می شود، خانه ای را در اقلیم سرد با جداره های تمام شیشه ای طراحی کرد و ساخت و ایده میس و امثال او این بود که با وجود پیشرفتهای فنی و تاسیساتی ما می توانیم آسایش را تامین کنیم و الزامی بر این مسئله وجود ندارد که طراحی معماری را درگیر مسائل اقلیمی کنیم. بی شک معماران ایران نیز با روی کار آمدن معماری مدرن و روی کار آمدن تاسیسات قابل قبول مدرن طراحی همساز با اقلیم را به دست فراموشی سپردند.
از دهه ۷۰ بازگشت دوباره به طبیعت در تئوری هایی به چشم می خورد که در طراحی معماری نیز خود را نشان داده است. اواسط دهه ۷۰ را می توان دهه شناخت بیشتر بشر به مشکلات پدید آمده از عصر صنعت دانست. سوراخ شدن لایه اوزون، بارانهای اسیدی، آگاهی از اتمام سوختهای فسیلی و آلودگیهای زیست محیطی را می توان از جمله مواردی برشمرد که به رویکردهای نوینی منجمله توسعه پایدار و تشکیل گروههای صلح سبز و غیره منجر گردید.
توسعه پایدار در سه حیطه دارای مضامین عمیقی است؛ پایداری اجتماعی، پایداری اقتصادی و پایداری محیطی. که طراحی اقلیمی در زمره اهداف پایداری محیطی.قرار می گیرد. ایده پایداری محیطی عبارتست از باقی گذاردن زمین و امکانات طبیعت به بهترین شکل برای نسل آینده. لذا موارد زیر را می توان در دستور کار این بخش قرار داد: استفاده حداقل از آلاینده ها، استفاده از انرژی های تجدید پذیر و مصرف سوختهای فسیلی در حداقل..
با توجه به موارد گفته شده و با ذکر این نکته که ۳۸% سوخت کشورما در ساختمانها به مصرف می رسد باید لزوم توجه معماران به طراحی اقلیمی را خاطر نشان کرد. هنگامی که صحبت از طراحی اقلیمی به میان می آید در ذهن بسیاری تنها تجهیزات و امکاناتی خطور می کند که بهره گیری و دریافت انرژی پاک را حاصل می آورند مانند کلکتورهای خورشیدی برای تامین آب گرم و حرارت مورد نیاز.
در طراحی اقلیمی چند نکته اساسی قابل توجه است:۱- توجه به جزییات ساختمان و استفاده از اجزاء( پروفیل های در و پنجره و غیره) و مصالحی که اتلاف انرژی را به حداقل برساند و با اقلیم سازگار باشد و عایق بندی حرارتی ساختمان .۲- استفاده از تجهیزاتی مانند کلکتورهای خورشیدی برای کسب انرژی های پاک ۳- توجه به طراحی فضاها و ساماندهی فضاها به گونه ای که حداکثر بهره وری از انرژی خورشیدی برای فضاهای اصلی میسر شود. معماران در طراحی فاز یک معماری می توانند به مسائل ساده ای توجه عمیق کنند که در استفاده بهینه از انرژی ها و عدم اتلاف انرژی می تواند کارا باشد .بعنوان مثال شومینه هایی که در اکثر منازل تعبیه می شود در جبهه ای از فضا قرار داده می شود که دیوار خارجی ساختمان قرار دارد و دیوار پشت شومینه که حرارت مفید قابل توجهی دارد در بیرون ساختمان قرار گرفته که به اتلاف حرارت می انجامد. ویا قرارگیری فضاهای اصلی زندگی در ضلع جنوب و قراردادن فضاهای خدماتی( راه پله ها، سرویس ها، آشپزخانه و گاراژ) در شمال، نکته ساده ای است که در ارتباط با مسائل انرژی و معماری بسیار اساسی است.
مقاله طراحی اقلیمی
