اخلاق
چکیده
این مقاله تلاشش، ارایه راهکار برای تحکیم ارتباط دین و مردم و تداوم حکومت دینی است با استناد به آیات قرآن نشان می دهد که دین، تنها تنظیم و تحکیم ارتباط فرا متدین با خدا نیست بلکه افزون بر آن، دین متضمن خلق نوعی روابط اجتماعی و اقتصادی جدید است که ضمن به وجود آوردن روابط سازنده بین مسلمانان منتهی به فرهنگ و تمدن و ساختار مدنی خاصی می شود، گوهر دین، ولایت است و عنصر ولایت، مخلوق را با خالق و خالق را به مخلوق در چرخه ای از ارتباط دو جانبه قرار می دهد. به بهانه پیدایش تمدن جدید و توسعه علم و تکنولوژی و ابداع نظام های مدرن و پیشرفته نمی توان تعالیم انبیا را نادیده گرفت. باید دانست که دین، مکمل عقل و علم است. مهمترین رسالت پیروان دین در این عصر پاسخگویی به نیاز انسان متجدد و متمدن بر اساس قوانین دین است. هنر عالمان روزگار ما این است که به کمک دین و عقل و متناسب با مقتضیات زمان و مکان، تصویر روشن و مقتضی از حکومت دینی ارائه کنند.
در بخشی از این مقاله، نویسنده می کوشد تا با ارائه پرسشهای گوناگونی که در عصر گسترش وسایل الکترونیکی برای جوانان این مرز و بوم ایجاد شده است، مسئولان را به چاره اندیشی برایم هندسی هویت ملی وادارد و عنوان می کند که عالمان دین برنامه ریزان فرهنگی و متفکران دین باور باید فرصت را مغتنم شمرده و با تولید اندیشه و فرهنگ و ترسیم جغرافیایی هویت جوان ایرانی از امکانات ملی برای خلق یک شناسنامه فرهنگی و اجتماعی همت گمارند و آن را به عنوان ارزشی در افکار عمومی تبلیغ کنند.
در بخشی دیگر از مقاله فوق آمده است: یک نظام حکومتی وقتی نهادینه می شود و می تواند با اقتدار به موقعیت خود ادامه دهد که به منزله یک کل و ارگانیسم دارای اجزاء متعامل و منسجم و پویایی باشد که هر کدام از آنها نقش مکمل و سازنده ای برای مجموعه نظام ایفا کند.
آسیب شناسی فرهنگ در دو دهه گذشته نظام اسلامی
مصطفی جمالی
نویسنده در این مقاله به بررسی دو دیدگاه کلام در دو دهه انقلاب پیرامون فرهنگ دینی و نحوه آن پرداخته و قبل از بررسی دو دیدگاه و ارائه نظریه مختار، تعاریف مطرح در باب فرهنگ و دین را بیان کرده است.
نسبت به گستره دین هم سه دیدگاه، دین حداقل، دین حد وسط و دین حداکثر مطرح گردیده است که در دیدگاه حداقل وظیفه دین تنها حفظ ایمان فردی انسانها است و بس و در دیدگاه حد وسط وظیفه دین علاوه بر ارائه احکام فردی ارائه جهت گیری کلی در مسائل اجتماعی هم می باشد اما در دیدگاه حداکثر، دین سرپرستی روند توسعه اجتماعی در تمامی شئون فردی و اجتماعی می باشد.
دیدگاه حاکم در دهه دوم انقلاب نسبت به فرهنگ دینی اگر چه نگرش بعدی به فرهنگ دارد اماما معتقد است که دین تمام تشکیل دهنده فرهنگ نمی باشد و تأثیرگذاری دین در فرهنگ اجتماعی تنها در محدوده دستور العمل های هدایتی است که نوعاً هم ناظر به دمیدن معنویت در جامعه است. لذا توسعه فرهنگ دینی بدین معناست که این فرهنگ بتواند خود را سازگار با روند توسعه در همان محدوده خود ایفاء نقش کند.
در بررسی این نظریه بیان شد که اعتقاد به دین حداقل به نفی دین می انجامد و حتی در ان حداقل هم نمی تواند پاسخگو باشد چرا که جوامع مدرن امرزو پیرامون همه شؤون فردی و اجتماعی انسان نظر دارند و خواهان هماهنگی آن ها به گونه ای هستند که هیچگونه خللی در روند توسعه ایجاد نکند و لذا حتی در حداقل هم جایی برای جولان دین و دینداری نمی ماند.
اما نظریه مختار نویسنده پیرامون فرهنگ دینی بدین قرار است که دین می بایست سرپرستی تولید فرهنگ بنیادی، فرهنگ تخصصی و فرهنگ عمومی جامعه را بر عهده بگیرد و نظامی جامع جهت توسعه همه شؤون فردی و اجتماعی ترسیم کند تا در خلال آن در توسعه فرهنگی هم هماهنگ با توسعه دیگر ابعاد صورت گیرد.
تعیین مرزهای عدم دخالت دولت در قبال دین، اعتقادات، اخلاق و رفتارهای دینی جامعه
علی سعیدی شاهرودی
مقاله در پنج فصل به موضوع می پردازد که در فصل اول به دیدگاههای پیرامون تعامل بین دولت و دین می پردازیم.
در بخش دیدگاههای ماتریالیسم و اومانیسم که دین را از اندیشه و یا زندگی حذف می کنند مورد توجه قرار می گیرد و در بحش دوم نظریه طرفداران حکومت دینی مطرح می شود که به شش نظریه پیرامون عدم دخالت دولت در امور دینی اشاره شده است. در این دیدگاه ها دخالت دولت در امور دینی را زمینه ساز ۱- خدشه به قداست دین و روحانیت می گردد، ۲- زمینه ساز دولتی شدن دین می شود، ۳- عامل اعمال سلیقه های حزبی خواهد شد، ۴- موجب وابستگی دین به بودجه دولت خواهد گردید، ۵- علت پایین آمدن انگیزه های مردم می گردد، ۶- موجب خدشه به استقلال روحانیت و حوزه های علمیه می شود.
در فصل دوم، ماهیت رابطه بین دولت و دین مورد ارزیابی قرار می گیرد.
فصل سوم مقاله به مفهوم دخالت و یا عدم دخالت در امور دینی می پردازد و با اشاره به این مسئله که در نگرش دینی دولت رسالت اصلی حاکمیت دینی و اجرای احکام اسلام و اسلامی کردن جامعه را عهده دار می باشد به محل اختلاف و موضوع اصلی مورد بحث اشاره می کند و تأکید می نماید که آنچه مورد اختلاف است دخالت مستقیم دولت در بخش فرهنگ دینی و اجزاء زیر مجموعه آن یعنی تبیلغات اسلامی، مساجد، تشکل های دینی و فعالیت های قرآنی است.