نظام تربیت معلم
مقدمه مقاله
در نظامهای آموزشی معاصر، جایگاه و نقش منابع راهبردی انسانی به ویژه معلم، دچار تغییر و بازنگری شده است. امروزه معلم آن نیست که به لطایف‌الحیل سعی در انباشتن ذهن دانش‌آموزان از اطلاعات مرده و کهنه شده‌ی داخل کتابهای درسی نماید. در نگرش مدرن و نظام مند به فرایند تربیت، عنصر دانش‌آموز نیز به مثابه یکی از منابع بسیار مهم انسانی از اهمیت برجسته ای برخوردار است. مساله تربیت معلم و ارزش و مقام اجتماعی او در نظامهای آموزشی تا به آن حد است که گفته اند، ارزش و اعتبار هر نظام آموزشی به اعتبار و حیثیت معلم در آن نظام بستگی دارد. به عبارت دیگر اگر در یک نظام آموزشی، مقام و رتبه معلم در حدی باشد که مسئولان مملکتی و به طور کلی مردم و اجتماع برای او احترام و ارزش قایل باشند، آن نظام آموزشی دارای حیثیت و اعتبار و در غیر این صورت فاقد ارزشهای مطلوب است.
اکنون و در دوران هژمونی و مرز ناپذیری اطلاعات و توسعه شتابان فن‌آوری آموزشی، نقش معلم در فرایند تربیت بیش از سایر عناصر تعلیم و تربیت برجسته شده است. آیا تغییرات قائم به شخص و غیر استراتژیک نظام آموزشی در دستگاه تعلیم و تربیت کشور، معطوف به جهت گیری دقیق، علمی و توام با دوراندیشی است؟ آیا معلمین ما به موازات دگرگونیهای نرم افزاری در فرایند توسعه نیروی انسانی توانسته اند خود را از ظنّ رکود و توقف در برکه‌ی کهنه‌آموزی برهانند؟ تعریف معلمان از تربیت معاصر چیست؟ در جنب این پرسشها، سوال مهمی مطرح است که دغدغه‌ی اصلی این نوشتار به شمار می‌آید و آن این است که : آیا معلمان ما برای «تربیت»، تربیت می‌شوند؟
اگر چه ارتباط آموزشی و تربیتی معلمان در اغلب کشورها مقایسه شده است ولی نباید عوامل وابسته به آن به خصوص حقوق ماهانه و پایگاه اجتماعی را به فراموشی سپرد. تمامی این عناصر در یکدیگر تداخل دارند، زیرا مدت زمان تربیت بر درآمد معلمان تاثیر می‌گذارد؛ این درآمد به پایگاه اجتماعی وابسته است و پایگاه اجتماعی بر رابطه‌ی آموزشی بی تاثیر نیست.
در این جستار دو فرضیه مورد بحث قرار می گیرند: اول، نظام تفویض نقش(گزینش معلم)، نظامی غیرجامع و تک بعدی است. دوم، نظام تربیت معلم، «معلم پرور» نبوده است. به موازات این نوشتار گوشه چشمی هم به نظام تربیت معلم برخی کشورهای توسعه یافته خواهیم داشت تا در حد وسع، مقایسه‌ای در این خصوص به عمل آید.