گیاه شناسی برنج
مقدمه مقاله
واژه شلتوک از کلمه هندی چلتو (chalto) گرفته شده و در زبان انگلیسی به شلتوک (دانه برنج همراه با پوست ان) Rice Paddy گفته می شود . نام برنج از زبان هندی گرفته شده که به آن Ariai می گویند .
در زبان انگلیسی به برنج Rice گفته می شود که همان نام عمومی برنج است . در زبان فرانسه Riz ، در زبان ایتالیایی Rizo ، روسی Ris و در زبان المانی Ries می گویند . نام علمی آن Oryza Satival می باشد . در استان گیلان به برنج « بج» ( Bej ) به خوشه ان « ورزه » ( Vorze ) و به شلتوک آن « جو» گفته می شود . (۱)
ویژگیهای گیاه شناسی برنج
برنج گیاهی یک ساله علمی با ساقه تو خالی و دارای ۸ تا ۱۲ گره در طول ساقه می باشد این گیاه از تیره گندمبان ( Gramineae ) از جنس Oryza در اسیا و Glabrima در افریقا است . برنج دارای دو جنس یاد شده و چندین رقم (واریته ) می باشد که در بیش از ۱۴۰ میلیون هکتار از اراضی قاره آسیا و دیگر مناطق جهان کشت می شود .
گل های برنج دارای ۶ پرچم است ، دانه های صفید رنگش را زبانچه گل ، کاملاُ فراگرفته که « شلتوک» نامیده می شود . ساقه این گیاه مانند ساقه های گندم بند بند است و ارتفاع آن تا حدود ۵/۱ متر می رسد . (۲)
پیشینه کشت برنج در ایران
موطن اصلی برنج اسیای جنوب شرقی است به عقیده ب . م ژوکوفسکی ، هند وچین و اندونزی موطن اصلی برنج است .
شلتوک از هند و برمه ( میانمار ) به تدریج به سایر نقاط جهان راه یافته است کشت برنج که امروزه جزء لاینفک حیات میلیونها مردم در سراسر جهان است ، در چین و هند سابقه ای هفت هزار ساله دارد و پس ازان کشورهای تایلند ، فیلیپین ، ژاپن ، ویتنام ، کره شمالی و جنوبی ، مالزی و تایوان نیز در اسیای جنوب شرقی به این مجموعه اضافه شده اند
در حال حاضر ۹۰% برنج دنیا در چین ، هندوستان ، ژاپن ، کره ، جنوب شرقی اسیا و جزایر مجاور اقیانوس ارام ( قاره آسیا ) و ۱۰% بقیه در دیگر قاره ها کشت می شود کشت برنج در آسیای مرکزی در حدود قرن هفتم پیش از میلاد رواج داشته است .
برنج کاری از کشورهای جنوبی تر آسیا که در آنها زراعت غلات رواج داشته از حدود هزاره ششم تا پنجم قبل از میلاد شروع و سپس به آسیای مرکزی آمد .