استراتژی توسعه کارآفرینی با رویکرد سازمانهای آینده
بخشی از مقاله
یکی از مباحث بسیار مهم که اخیرا در کشور عزیز ما ایران به آن توجه می شود، بحث کارآفرینی است. بطوریکه از آن به «موتور توسعه اقتصادی» یاد می شد و اثرات اقتصادی و اجتماعی فراوانی به دنبال دارد. با تحولات سریع جامعه بین الملل و به تبع آن سازمانها، مباحث جدیدی مطرح می شود که جایگاه کارآفرینان را در سازمانهای آینده پررنگ تر می کند.
در این مقاله ضمن آشنایی با واژه کارآفرینی، مکاتب کارآفرینی و ویژگی های کارآفرینان، با پرداختن به ویژگیهای سازمانهای آینده، اینکه کارآفرینی چه جایگاهی در سازمانهای آینده خواهد داشت، مورد بحث قرار گرفته است.
در ادامه ویژگیهایی را که بتوان سازمانهای بروکراتیک را به سازمانهای کارآفرین تبدیل کرد را بحث کرده و راه کارهایی را برای برداشتن موانع سر راه ارائه داده و تشریح می کنیم. و برای رسیدن به این هدف که «ایران فردا را ایران کارآفرین» بسازیم، تدابیری اندیشیده شده که در ادامه مطرح خواهیم کرد.
درست است که مدت زمان کمی از شروع بحث کارافرینی در کشورمان می گذرد، امید است با تلاشهایی که مسئولین ذیربط شروع کرده اند، شاهد شکوفائی بحث کارآفرینی در آینده باشیم و ویژگی های سازمانهای آینده که بحث خواهد شد، تلاش مضاعف مسئولین را می طلبد.
تعریف استراتژی کارآفرینی
مقدمه
ساختار اقتصادی دنیای امروز با گذشته بطور اساسی تفاوت دارد. شاخص های سخت افزاری و دارایی های مشهود که دیروز در جایگاه یک بنگاه اقتصادی نقش تعیین کننده داشت جای خود را به نوع آوری، ابداع، خلق محصولات جدید و دارایی های نرم افزاری داده است. اگر دیروز ثروتمندترین افراد دنیا آنهایی بودند که منابع مالی بیشتری در اختیار داشتند، امروز ثروتمندترین مردم دنیا فردی دانش مدار و کارآفرین می باشد.
لذا توسعه اقتصادی دنیای امروز بر پایه نوآوری و خلاقیت و استفاده از دانش استوار است. در این میان تداوم بقا و حیات سازمانها، نیازمند روشها و راه حلهای نو است و کارآفرینی بعنوان یک رویکرد استراتژیک و مزیت آفرین و عامل چابکب در نظامهای اقتصادی، می تواند الگویی کارآمد جهت حصول به اهداف توسعه اقتصادی ـ اجتماعی قلمداد گردد.از کارآفرینی بعنوان موتور حرکت توسعه اقتصادی یاد می شود (مک میلان، ۱۳۸۵).
کارآفرینی استراتژیک چیست
موتور محرکه ای که موجب اشتغال، بهبود کیفیت زندگی، توزیع متناسب درآمد، بهره برداری از منابع و فعال شدن آنها برای بهره وری عظیم و افزایش سود اجتماعی می شود (هیات نویسندگان، ۱۳۸۰). با توجه به اینکه سازمانهای آینده نیز با سازمانهای کنونی تفاوت خواهند داشت لزوم تبیین راهکارهایی برای توسعه کارآفرینی در آینده ضروری به نظر می رسد. برای این مهم قدم اول شناخت ویژگی های سازمانهای آینده می باشد تا با دید روشن تری در مواجعه با مقوله کارآفرینی در سازمانهای آینده عمل نماییم.
چرا که وجود کارآفرینی در سازمانهای آینده امری به مراتب ضروری به نظر می رسد دلیل آن هم اینکه قطار توسعه در همه زمینه ها و ابعاد تولیدی،خدماتی و اجتماعی و … به سرعت در حال حرکت است و کشورها و ممالکی که از این قافله عقب بمانند ناچار از گردونه خارج می شوند. در کشور عزیز ما ایران نیز در سالهای اخیر به این مهم توجه جدی شده و کارهایی نیز صورت پذیرفته است درست است که نقص های زیادی را شاهد هستیم ولی اقداماتی که در جهت گسترش کارآفرینی انجام داده، امید است آغاز گر خوبی برای توسعه کارآفرینی باشد و از اقدامات و تجربیات کشورهای پیشرو که سابقه طولانی در کارآفرینی دارند استفاده شود.
آشنایی با واژه کارآفرینی
ریشه واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی Entreprendre است که مفهوم تعهد کردن کاری را در بر می گیرد (احمد پور داریانی و مقیمی، ۱۳۸۵).
کارآفرینی موضوعی میان رشته ای است و در برگیرنده اقتصاد، مردم شناسی، جامعه شناسی و مدیریت می باشد. از کارآفرین و کارافرینی تعاریف مختلفی مطرح شده است که از میان آنها ۳ تعریف با رویکردی اقتصادی، روانشناسی و مدیریتی مورد تامل قرار می گیرد.
۱) تعریف جوزف شومپتر با رویکرد اقتصادی (۱۹۳۴) :
وی کارآفرینی را موتور محرکه ی توسعه اقتصادی می داند و از آن تحت عنوان تخریب خلاق یاد می کند. این بدان معنی است که کارآفرینی تعادل ایستا را در اقتصاد تخریب می کند و تعادل و پویایی را ایجاد می کند. وی مفهوم توسعه اقتصادی را شامل: ابداع یک محصول جدید، ابداع روش جدید تولید، گشایش بازار جدید، گشایش منبع جدید مواد خام و …، اداره کردن سازمان جدید یک صنعت می داند (احمد پور، ۱۳۸۰).
۲) تعریف دیوید مک کله لند (۱۹۹۱) با رویکرد روانشناسی
وی نیاز به موفقیت را یک عامل بالقوه در کارآفرینی مطرح کرد. نیاز به موفقیت، نوع خاصی از انگیزه است که شامل یک احساس درونی و قوی نسبت به موفقیت می باشد. از نظر او کارآفرین دارای ۳ شاخص هستند : فعالیت زیاد، جهت گیری نسبت به موفقیتو تعهد نسبت به دیگران (پرداختچی، ۱۳۸۵).
۳) تعریف پیتر دراکر با رویکرد مدیریتی (۱۹۸۵) :
کارآفرینی بهره برداری از فرصت ها برای ایجاد تغییر است و کارآفرین همواره به دنبال تغییر، پاسخ دادن به آن و بهره برداری از آن به عنوان یک فرصت است (مقیمی، ۱۳۸۴). وی کعتقد است که کارآفرین کسی است که فعالیت اقتصادی کوچک و جدیدی را با سرمایه خود شروع می کند و بیان داشته است که کارآفرینی یک رفتار است و نه یک صفت خاص در شخصیت افراد (احمد پور، ۱۳۸۰).
کارآفرین بر اساس تعریف واژه نامه دانشگاهی وبستر، کسی است که متهعد می شود مخاطره های یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره و تقبل کند. بعبارت دیگر کارآفرین کسی است که سازماندهی و مدیریت کسب و کار جدیدی را که توام با ریسک است، بپذیرد.
در یک نوع تقسیم بندی جمعیت کارآفرین در کشورها از نظر نوع فعالیت به دو گروه تقسیم بندی می شوند:
فعالیتهای کارآفرینی بر اساس ضرورت ها
کارآفرینانی که بر اساس «فرصت ها» فعالیتهای صنعتی و کسب و کار مورد علاقه خود را ایجاد نموده اند. اغلب این افراد در کشورهای توسعه یافته فعالیت خود را دنبال می نمایند. برای مثال در یک کشور توسعه یافته، کارآفرین تلاش می کند با توسعه فناوری توانمندی محصول را بالا برده و در نتیجه بازار و فرصت های جدید برای فروش محصول خود بوجود آورد.
فعالیت های کارآفرینی بر اساس فرصت ها
کارآفرینانی که بر اساس «ضرورت ها» فعالیت های کارآفرینی خود را دنبال می کنند. اغلب این افراد در کشورهای در حال توسعه یا توسعه نیافته مشغول به فعالیت اند. در این کشورها نیازهای اولیه و ضرورت ها، مبنای کارآفرینی قرار می گیرد. لذا سطح فناوری و نوع خدمات کارآفرینی بر اساس فرصت ها و ضرورت ها بسیار متفاوت است.