انسان کامل

بخشی از مقاله
انسان کامل و غیر کامل
موضوع بحث ما، انسان کامل از دیدگاه اسلام است، انسان کامل یعنی انسان نمونه، انسان اعلاء، انسان والا و هر تعبیری که می خواهید بکنید.
انسان هم مانند بسیاری از چیزهای دیگر، کامل و غیرکامل بلکه معیوب و سالم دارد انسان معیوب داریم و انسان سالم و باز انسان سالم نیز دو نوع دارد :

۱- انسان سالم کامل
۲- انسان سالم غیر کامل

شناختن انسان کامل یا انسان نمونه از دیدگاه اسلام از آن جهت برای مامسلمانان واجب و لازم است که حکم مدل و الگو و سرمشق را دارد، یعنی اگر ما بخواهیم یک مسلمان کامل باشیم (چون اسلام میخواهد انسان کامل بسازد) وبخواهیم بکمال انسانی خودمان برسیم، فقط در تحت تربیت و تعلیم اسلامی است که میتوانیم موفق باشیم.
باید بدانیم که انسان کامل چگونه است؟ و چهره انسان کامل چگونه چهره ایست؟ (یعنی چهره روحی و معنوی او) سیمای معنوی انسان کامل چگونه سیمایی است؟ مشخصات انسان کامل چگونه مشخصاتی است؟ و… تا ما جامعه ی خودمان افراد خودمان و خودمان را آنگونه بسازیم و اگر انسان کامل در اسلام را نشناسیم قطعاً نمیتوانیم که یک مسلمان تمام و کامل و یا به تعبیر دیگر،انسان کامل (ولو نسبی) از نظر اسلام باشیم.

معیار و محک شناخت انسان کامل از دیدگاه اسلام

شناخت انسان کامل از نظر اسلام دو راه دارد :
۱- این است که ببینیم انسان کامل را قرآن (در درجه ی اول) و سنّت (در درجه ی دوم) با بیانات خودشان چگونه توصیف کرده اند؟ حالا ولو در قرآن و سنّت به تعبیر «انسان کامل» نیامده است، وبه تعبیر «مسلمان کامل» و «مؤمن کامل» بیان گردیده، ولی خوب معلوم است که «مسلمان کامل» یعنی انسانی که در اسلام به کمال رسیده «مؤمن کامل» یعنی انسانی که درپرتو ایمان به کمال رسیده است.باید ببینیم قرآن و یا سنّت انسان کامل را با چه مشخصاتی بیان کرده اند و چه خطوطی برای سیمای انسان کامل کشیده اند؟ و از قضا هم در قرآن و هم در سنّت در این زمینه سخن و بیان زیاد داریم.

۲- اینکه افرادی عینی از انسان ها، افرادی که مطمئن هستیم که اینها ساخته شده اند، یعنی آنچنانکه قرآن می خواهد و آنچنانکه اسلام می خواهد خودسازی کرده اند،یعنی انسانهای وجود عینی و انسانهای کامل اسلامی گشته اند را بشناسیم و برای خود الگو اختیار کنیم چون انسان کامل اسلامی فقط یک انسان ایده آلی و خیالی و ذهنی نیست که هیچوقت در خارج وجود پیدا نکرده باشد، نه، در خارج هم زیاد وجود پیدا کرده است، هم حد اعلای اعلاء و هم یک درجه و دو درجه پایین تر از آن . خود پیغمبر اکرم نمونه ی انسان کامل اسلام است،علی (ع) یک نمونه ی دیگر از انسان کامل اسلام است.

شناخت علی (ع) ؛ شناخت انسان کامل اسلام

شناخت علی (ع) شناخت انسان کامل در اسلام است، اما شناخت علی (ع) نه شناخت علی به اسمش و نسبش، (شناخت شناسنامه ای) یک وقت انسان علی (ع) را شناسنامه ای می شناسد، یعنی نامش علی (ع) پسر ابوطالب، ابوطالب پسر عبدالمطلب، مادرش فاطمه دختر اسد بن عبد العزی، شوهر فاطمه زهرا (س)، پدر حسن و حسین، در چه سالی متولد شد؟ در چه سالی از دنیا رفت؟ چه جنگهایی کرد؟ و… اینها شناخت های شناسنامه ای است، یعنی اگر ما بخوا هیم برای علی (ع) یک شناسنامه صادر کنیم و آگاه باشیم به شناسنامه ی او مثلا مشخصاتش این است که …

این شناخت، شناخت علی و شناخت انسان کامل اسلام نیست، شناخت علی یعنی شناخت «شخصیت» علی (ع) نه «شخص» علی، در هر حدی که برای ما ممکن است که شخصیت جامع علی (ع) را بشناسیم، انسان کامل اسلام را شناخته ایم و در هر حدی که آن انسان کامل را نمونه قرار دهیم و راه او را برویم و او را عملاً (نه اسماً و لفظاً) امام وپیشوای خومان قرار دهیم خودمان تابع و پیرو او باشیم و همیشه کوشش کنیم که خودمان را بر طبق این نمونه و این الگو بسازیم در آن هنگام ما شیعه ی این انسان کامل هستیم که بقول شهید ثانی :

« الشیعهُ مَن شایعَ عَلِیاً » شیعه یعنی کسیکه مشایعت کند علی را، یعنی انسان با لفظ وحرف و با حب و علاقه و دوست داشتن فقط شیعه نمیشود، بلکه با مشایعت (مشایعت یعنی همراهی و وقتی که کسی میرود شما او را مشایعت میکنید وهمراه و پشت سر او میروید، مشایعت میگویند) شیعه ی علی یعنی مشایعت کننده ی «عملی» علی(ع) .

پس دانستیم که این دو راه برای شناخت انسان کامل است، و فایده اش را هم دانستیم، این یک بحث فقط فلسفی وعلمی نیست که اثرعلمی داشته باشد یعنی ما اگرانسان کامل اسلام را ( چه از راه بیان قرآن و چه از راه شناخت شخصیت های پرورده شده ی قرآن) نشناسیم، نمیتوانیم راهی را که اسلام معین کرده است برویم و نمیتوانیم یک مسلمان درست و واقعی باشیم، جامعه ی ما نمیتواندیک جامعه ی اسلامی باشد،پس برای ما ضرورت دارد که حتماً انسان کامل و عالی و متعالی اسلام را بشناسیم.

فهرست مطالب

انسان کامل و غیر کامل. ۱
معیار و محک شناخت انسان کامل از دیدگاه اسلام. ۲
شناخت علی (ع) ؛ شناخت انسان کامل اسلام. ۳
کامل یعنی چه؟. ۴
فرق «اَکمَلتُ» و «اَتمَمتُ» ۵
آفتهای روح. ۱۲
کمال در انسان. ۱۹
منابع و مآخذ. ۲۳
–