انشا نویسی دانش آموزان
اقدام پژوهی چگونه توانستم دانش آموزانم را به انشا نویسی علاقه مند کنم. تقویت مهارت انشا نویسی
چکیده
نوشتن و انشا نعمت عظیمی است که با هیچ نعمت دیگری قابل مقایسه نیست. خداوند تبارک و تعالی دو نعمت اساسی خواندن و نوشتن را در سوره مبارکه علق، بیان فرموده است. از این نکته می‌توان استفاده کرد که برای خوب نوشتن باید بتوان خوب خواند و خوانده‌ها را خوب فهمید تا بتوان نوشت.
در پایان این پژوهش نتایج زیر بدست آمد:
- دانش اموزان به درس انشا علاقه مند شدند.
- اکثر فراگیران در درس انشا فعال شدند.
- کلاس‌ها برای معلمان دیگر خسته کننده و ملال آورنبود.
- در میان دانش اموزان و معلمان بیشتر شد.
- این شکل کار زمینه‌های رشد اجتماعی فراگیران را نیز فراهم می‌سازد.
- انسان‌های متفکر و خلاق و نقاد را به بار می‌آورد.
- عادت به مطالعه و بررسی و تحقیق را را نیز فراهم می‌سازد.
- گنجینه لغات فراگیران افزایش می‌یابد.
- افزون بر نگارش، مهارت سخن گفتن بسیاری از آنها بهبود خواهد یافت.
- خلاقیت فراگیران را افزایش یافت.
آموزش تقویت مهارت انشا نویسی در ابتدایی
مقدمه
انسان تنها آفریده ای است که می‌تواند منظور خود را با زبان و به وسیله نمادهای کلامی و گفتاری، به دیگران انتقال دهد. او یاد گرفت که از تصاویر نیز به عنوان نمادهای ارتباطی استفاده کند و دوباره آموخت که بنویسد.
واقعاً قابل تحسین است. که انسان گفتن را به نوشتن تبدیل کرد و این یعنی ثبت و ماندگاری کلام و گفته‌ها. شاید اگر کلام خداوند هم در ادیان مختلف، نوشته نمی‌شد. به شکل امروزی در اختیار جامعه قرار نمی‌گرفت.
نوشتن و انشا نعمت عظیمی است که با هیچ نعمت دیگری قابل مقایسه نیست. خداوند تبارک و تعالی دو نعمت اساسی خواندن و نوشتن را در سوره مبارکه علق، بیان فرموده است.
از این نکته می‌توان استفاده کرد که برای خوب نوشتن باید بتوان خوب خواند و خوانده‌ها را خوب فهمید تا بتوان نوشت. این منطقی است که هر کسی خوانده‌اش را خوب بفهمد، می‌تواند آن را به زبان خودش، خیلی خوب بنویسد..
شیوه های تقویت مهارت انشا نویسی در دانش آموزان
تحقیقات نشان داده است که که اکثر دانش آموزان در توصیف گفتاری وقایع، مهارت بیشتری در مقایسه با نوشتن آن بر روی کاغذ دارند. و فقط تعداد کمی از کودکان در ابراز احساسات واقعی خود و به نثر کشیدن آن بر روی کاغذ مهارت دارند.
اما خبر خوب این است که انشا نویسی یک امر اکتسابی است. و با انجام دادن برخی روش‌ها می‌توانید موجب تقویت مهارت انشا نویسی در کودکان و دانش آموزان خود شوید.
در این مقاله قصد داریم، راهکاریی که معلم ها و اولیا می‌توانند انجام دهند. تا دانش آموزان در انشا نویسی مهارت بیشتری کسب کنند را بیان کنیم. با ما همراه باشید.
روش های تقویت مهارت نوشتن در کودکان و دانش آموزان
هر نویسنده خوب می‌بایست دایره لغات غنی داشته باشد. و به خوبی بداند که تا چه اندازه و در کجا از آرایه های ادبی در متن خود بهره ببرد.
گام اول در تقویت نویسندگی این است که دلایل ضعف دانش آموزان در درس انشا را بیابیم و برای رفع آن تلاش کنیم. در مرحله بعدی در راستای اینکه دانش‌آموز در درس انشا 20 بگیرد. و مهارت نویسندگی اش تقویت شود می‌توانید از روش‌های ذکر شده استفاده کنید:
تقویت مهارت انشا نوشتن دانش آموز توسط والدین
نوشتن انشا تنها نوشتن کلمات بر روی کاغذ با املای درست نیست. برای تقویت مهارت نویسندگی و نوشتن انشا در کودکان، باید طرز درست فکر کردن. و طریقه بیان افکار و احساسات به گونه‌ای شفاف و واضح را به کودکان یاد داد.
والدین نیز در راستای تقویت مهارت انشا در کودکان نقش بسیار مهمی دارند. و به هیچ وجه نمی‌توان از تعامل خانه و مدرسه در این امور چشم پوشی کرد. از مهم‌ترین مواردی که پیشنهاد می‌شود. والدین به انها عمل کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کمک کردن ممنوع!
تنبلی کردن برخی از دانش آموزان در نوشتن انشا، دوست نداشتن موضوع و سردرگمی در اینکه چه بنویسم. از مهم‌ترین دلایلی است که باعث می‌شود. دانش‌آموز از والدین خود بخواهد برای کم نشدن نمره‌اش در این درس، به جای او انشا بنویسند.
اگر می‌خواهید مهارت انشانویسی را در فرزند خود تقویت کنید از کمک کردن بی‌مورد به فرزند خود در درس‌هایش خودداری کنید.
تشویق کردن
کودکان نیازمند ذره‌ای توجه و تشویق از طرف کسانی هستند که او را عاشقانه دوست دارند. تشویق کردن یک عمل باعث می‌شود تا کودک تلاش بیشتری برای انجام دوباره آن و بهتر کردنش بکند.
به همین دلیل توصیه می‌شود که در برخی از مواقع از او بخواهید تا انشاهای خود را برای شما بخواند. و او را تشویق و تحسین کنید. تشویق والدین از مهم ترین عواملی است که، می‌تواند منجر به تقویت مهارت انشا نویسی در کودک شود.
تقویت مهارت نوشتن دانش آموز توسط معلم
برای تقویت مهارت انشا نوشتن دانش آموزان و کودکان باید اقداماتی در مدرسه و خانه توسط معلمان و والدین انجام شود. که در یک راستا و مکمل یکدیگر باشند. مهم‌ترین مواردی که معلم به نوبه خود، می‌تواند برای تقویت این مهارت انجام دهد عبارتند از:
ایجاد فضایی برای گفت و گو
ایجاد فضایی مناسب در کلاس درس برای گفتگو و بحث کردن دانش آموزان . درباره یک موضوع جذاب و خاص می‌تواند تاثیر بسیار مهمی در مهارت انشا نوشتن دانش آموزان ایفا کند.
از آنجا که در فرآیند نوشتن انشا نیاز است. تا دانش آموز موضوع انشا را از دیدگاه خود و احساسی که به آن دارد بنویسید. وجود اعتماد به نفس و توانایی کافی در صحبت کردن احساس می‌شود.
دانش‌آموز با گفتگو کردن با دوستانش یاد می‌گیرد که چگونه نظر خود را بدون هیچ ترسی بیان کند. و از ابراز آن نترسد. او در کلاس درس یاد می‌گیرد که داشتن نظر متفاوت نه تنها بد نیست. بلکه قابل تحسین است و انتقاد شدن دیدگاهش، موجودیتش را زیر سوال نمی‌برد.
افزایش خلاقیت
خلاقیت یکی از مهم‌ترین مهارت‌های ذهنی است که هر نویسنده برای نوشتن متن‌های جذاب به آن نیاز دارد. تمامی افراد در دوران کودکی خود دارای ذهنی بدون محدودیت و عاری از کلیشه‌های اجتماعی، فرهنگی و… هستند.
نحوه برخورد با کودکان و روش تربیت فرزند، به ذهن منعطف آنها جهت می‌بخشد و شخصیت او را شکل می‌دهد. اجازه دادن به کودک برای امتحان کردن روش‌های جدید. تهیه کردن بازی‌های خلاقانه. ورزش و نقاشی کشیدن با استفاده از رنگ‌های متنوع از جمله مواردی هستند که در پرورش خلاقیت کودک تاثیر به سزایی دارند.
تقویت جمله نویسی و استفاده از کلمات جدید
یکی از اولین گام‌های نوشتن یک انشای خوب این است که نویسنده در جمله سازی مهارت داشته باشد. و کلمات را از نظر معنایی و دستور زبان، به درستی در جمله‌های متن خود استفاده کند.
یکی از بهترین تمرین‌هایی که می‌توانید انجام دهید این است. که مسابقه‌ای در کلاس ترتیب دهید و از دانش آموزان بخواهید. تا درباره یک کلمه (به عنوان مثال دهکده) تا جایی که می‌توانند جمله بسازند. برنده این مسابقه کسی است که بیشترین و زیباترین جملات را با کلمه دهکده بسازد.
انشاء چیست؟
معنی لغوی انشاء: کلمه ای عربی است و معادل فارسی آن دبیری است. انشاء به معنی آفرینش ، ایجاد و خلق کردن است.
در لغت نامه ی دهخدا: ” انشاء” یعنی: ” آفرینش، ایجاد، سخن پردازی، نویسندگی .، شاعری، نوشته ی فصیح و با سجع و قافیه، هر نوع نوشته ای که مراد از آن نمایاندن قدرت نویسندگی و تعیین ارزش نوشته باشد.
برونر(1971): انشاء را فرزند اندیشه و فعالیت ذهنی پیچیده معنی کرده است.
تعریف انشاء از نگاه متخصصان: ” انشاء عبارتست از حرکت و انتظامی که به افکار داده می شود. ، هر گاه افکار، تنگ و فشرده به یکدیگر تنظیم شوند. سبک بیان محکم ، گرم و با جزابت می شود. برعکس اگر این افکار به کندی ار پی هم در آید و فقط به زور ، الفاظ به هم ملحق شود. هر قدر ظریف و زیبا هم باشد، بلاخره بیان آن مبهم و سخت و افتان وخیزان خواهد بود.
خلاصه: انشاء به معنی ایجاد کردن، پرورش دادن، ابداع و خلق کردن است و آنچه را که امروزه فن انشاء گفته می شود. از نخستین معنای آن (ایجاد) گرفته شده است. انشاء به معنی نظم دادن به فکر به معنی ایجاد کلام و سخن و نگارش آن است.
معادل فارسی انشاء دبیری است که به معنی منشی گری و کتابت می باشد. در اصطلاح ادبیات انشاء عبارت از نگارش جملات و عباراتی است. که افکار نویسنده را به صورتی روشن و زیبا بیان کند که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوشایند و مطلوب باشد.
اهداف آموزش انشاء
یکی از اهداف اساسی درس انشاء در مدارس ، تقویت قوه ی استدلال .، تفکر و دقت دانش آموزان و تحریک آن ها به درست دیدن ، . درست شنیدن و سپس دیده و شنیده خود را به طرز ساده و روشن بیان کردن و نوشتن است. که این کار از جمله سازی ساده شروع و تا نوشتن مقاله در یک موضوع و کسب مهارت در نوشتن پیش می رود. بنابراین هدف اساسی از آموزش انشاء کمک به شکوفایی استعداد های نهفته و پرورش آن ها و بلاخره خلق آثار ادبی است.
به طور خلاصه اهداف آموزش انشاء عبارتند از :
1- آشنایی با قواعد درست نویسی ، رسم الخط، املاء و ویرایش
2-ایجاد نگرش مثبت در کاربرد انواع نوشته ها
3-شکوفایی استعدادهای نهفته
4-بازگویی اندیشه ها واحساسات
5-تقویت قوه ی توصیف، استدلال ، تفکر منطقی، دقت و تخیل
6-تشخیص نوشته های درست از نادرست،
7-تقویت مهارت های چهارگانه ی زبان ( گوش دادن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن)
8-ایجاد حس اعتماد به نفس.
عوامل و عناصر تشکیل دهنده ی انشاء
انشاء از مواردی تشکیل می یابد که به عنوان عناصر تشکیل دهنده ی آن محسوب می گردد. این عناصر عبارتند از :
- کلمه ها و ترکیب ها
- مطالعه ی فراوان
- تفکر و استدلال
- توجه کافی
- استفاده از حافظه
- داشتن صبر و حوصله
- تمرین
- نوآوری و خلاقیت.(عطاری کرمانی، 1371).
انواع انشاء
1) توصیفی یا وصفی : ساده‌ترین نوع انشاء است ؛ دانش آموز چیزهایی را که در اطراف خود می‌بیند یا می‌شنود. یا احساس می‌کند وصف و تعریف می‌نماید.
2) انشاء تحقیقی ( گزارش نویسی): برخی گزارش‌نویسی را نوعی انشای نقلی به حساب می‌آورند.
وقتی دانش آموزان به گردش علمی می‌روند معلم می‌تواند از آنها بخواهد که گزارش از آن روز تهیه کند. غالباً برای تهیه گزارش نیاز به تحقیق،سؤال و جست و جو می باشد. یعنی هر انشایی که نیاز به تحقیق و تفحص داشته باشد.
انشای نقلی
3) انشای نقلی: برای بیان سرگذشت خود یا دیگران به کار می رود یا معلم می تواند. برای آموزش انشای نقلی تمرینات زیر را انجام دهد ؛ داستان گویی،نوشتن خلاصه متن خوانده شده . نوشتن خلاصه کارهایی که در زمان معینی انجام شد مثلاً روز جمعه چه کار کرده.
4) برگرداندن شعر به زبان ساده و نثر امروز: معلم می‌تواند. شعرهای مناسبی را از کتاب فارسی یا خارج از کتاب به دانش آموزان داده و بخواهد. که اشعار را به نثر ساده امروز بنویسند .؛ شاگردان باید توجه کنند در این نوع نوشته از حاشیه رفتن خودداری کنند و تنها مفهوم را به زبان ساده و گویا و کوتاه بنویسند.
5) انشای تخیلی: محصول ذهن و ساخته و پرداخته افکار دانش آموز است. و غالباً اساس خارجی ندارد این نوع انشاء فرصتی است برای شناخت افکار دانش آموز. و گرایشات درونی او که در چه دنیایی و آرزوهای درست و غلط او چگونه است. معلم می‌تواند شروع داستانی را بگوید و دانش آموزان آن را تمام کنند. یا از شاگردان بخواهیم قلم، کاغذ، دفتر یا تخته سیاه و سرگذشت اشیاء را بیان کند.
6) خلاصه نویسی: موجب پرورش قدرت نویسندگی و گسترش از کودکان می شود. و آنها را آماده می‌کند که در موقع لزوم بخوانند اصل مقصود یک درسی یا یک مقاله را استخراج نمایند.
7) نامه نگاری: نامه بیان کتبی موضوعی است برای مخاطبی که حضور ندارد . نامه‌ای را که ما می‌نویسیم معرف شخصیت فرهنگ،ادب و ذوق و سلیقه ماست. و باید همان اثر را در مخاطب بگذارد که شخصیت خود ما می‌گذارد.
روش های آموزش انشاء
روش های آموزشی نوشتار و انشاء را می توان به پنج شیوه تقسیم بندی کرد که عبارتند از:
1- روش الگوها : در این روش فرض بر این است که کودکان قبل از این که از قدرت تفکر تثبیت شده ای برخوردار باشند. می توانند تقلید از یک نوشتار را یاد بگیرند. در این روش از شیوه دیکته مستقیم یا روش های گوناگون استفاده می شود. که با وا داشتن کودکان به تفسیر جمله ها همراه است.
2- روش مرحله ای: این روش دانش آموزان را از سه فرآیند نوشتاری مفروض آگاه می کند . مرحله ی پیش از نگارش، مرحله نوشتاری، مرحله ی بازنگری و اصلاح.
3- روش تلفیق جمله ها: این روش تلفیقی است. از برخی جنبه های روش الگوها که در آن کودکان می توانند. مهارت ها را از طریق تقلید یاد بگیرند. در این روش جمله وجود مستقلی است. که در کانون توجه قرار دارد. طرفداران این روش عقیده دارند که دادن تکالیف انشاء در حکم این است. که از دانش آموزان بخواهیم که یک باره با تمام مسائل پیچیده نوشتاری درگیر شوند.
4- روش رابطه ها: این روش بر رابطه هایی تاکید دارد. که میان نویسندگان و شنوندگان آن ها و نیز نویسندگان و موضوع هایشان وجود دارد. کودکان غالبا برای شنونده ای بسیار نزدیک و در باره ی موضوعی بسیار خصوصی می نویسند. و این نوشتار خود محوری طبیعی آن ها را منعکس می کند.
5- نظریه ی جهانی: این نظریه بیان می کند که کودک برای این که با کارآیی بنویسد باید دارای نظریه ای در مورد جهان باشد.
مسائل و مشکلات درس انشاء
یکی از علل اساسی ضعف انشاء در مقاطع مختلف تحصیلی این است. که این درس مانند ریاضی ، علوم و دیگر دروس چارچوب خاصی ندارد و نوآموزان خود به خود نمی دانند. که چگونه می توانند یک انشاء خوب بنویسند.
معلمان نیز اصول ، قواعد و روش صحیح و روشنی برای این درس نشناخته و درصدد کشف آن ها نیز برنیامده اند. و دیگر این که به عنوان یک برنامه درسی مغفول ( بحث برنامه درسی رسمی، پنهان و پوچ )به آن نگریسته می شود.
فهرست مطالب
چکیده ۱
مقدمه ۲
معرفی خود: ۳
انشاء چیست؟ ۵
تعریف مهارت تفکر خلاق: ۶
پیشینه علمی ۹
هفت گام اساسی تا انشا نویسی ۱۱
«اصول و مبانی انشا» ۲۱
گردآوری اطلاعات ( شواهد ۱) ۲۳
نتیجه گیری: ۲۹
پیشنهادات ۳۰
منابع: ۳۱