اهمیت گندم در جهان
بخشی از پاورپوینت
اهمیت غلات
غلات که گندم نیز یکی از گیاهان این گروه میباشد قرن ها جان بشر را از گرسنگی نجات داده اند و تمدن بشر بر اساس کاوش های باستان شناسی در خرابه های قدیمی با استفاده از گندم در دره ها و دامنه های مشرف به دجله و فرات آغاز شده است و کاوشهای این منطقه نشان میدهد که حدود ۱۶۰۰۰-۱۰۰۰۰ سال قبل ساکنان این منطقه (ایران، ترکیه، سوریه و عراق) به کاشت گندم اشتغال داشته اند.
غلات و از جمله گندم می توانند نیازهای روزانه انسان را که شامل هیدراتهای کربن، پروتئین، چربی، مواد معدنی و بعضی از ویتامین ها را مشروط بر اینکه سبوس آنها کاملاً گرفته نشود تامین نماید ولی در مجموع غلات و گندم دارای هیدرات کربن زیاد و مواد پروتئینی و ویتامینی ضعیف هستند و این صفت خصوصاً در ارقام گندم قدیمی صدق میکند ولی در سنوات اخیر محققین اصلاح نبات موفق شده اند ارقامی از غلات با پروتئین بیشتر و کیفیت مطلوب تر بدست آورند.
سطح زیرکشت غلات در جهان
در حدود ۶۰ درصد سطح مزارع جهان به کشت غلات اختصاص دارد که از این مقدار ۳۴ درصد به گندم و چاودار، ۱۱-۹ درصد به جو و یولاف و بقیه به برنج و ذرت اختصاص دارد.
اهمیت گندم در جهان امروزی
گندم در دنیای امروز نه تنها یک ماده غذایی اساسی و مهم به شمار می رود بلکه از لحاظ سیاسی نیز از اهمیتی هم پایه نفت و برتر از آن برخوردار است یعنی در واقع سلاح گندم از سلاح نظامی قدرتمندتر است. اهمیت گندم به لحاظ استراتژیک بودن آن در سقوط بعضی از دولتها ی جهان کاملاً مشخص است.
اهمیت سیاسی و اقتصادی غلات خصوصاً گندم از آنجا ناشی می شود که صادرکنندگان غلات کشورهای متشکل و منسجم هستند ولی در کشورهای صادرکننده نفت تزلزل و تک روی کراراً مشاهده شده است و ابرقدرت غرب در کسب منافع کوتاه و بلند مدت خود پیوسته از حربه سیاسی گندم استفاده نموده است، کما اینکه در دیپلماسی وزیر اسبق امور خارجه امریکا چنین آمده است، کمبود مواد غذایی و غلات از جمله عوامل بی ثباتی سیاسی محسوب می شوند و آنها را در موارد استثنایی برای حفظ منافع دراز مدت باید به کار برد.
عمده ترین کشورهای تولیدکننده گندم
شوروی سابق، امریکا، چین، هندوستان، فرانسه، کانادا، ترکیه، ایتالیا، آلمان، استرالیا، آرژانتین و مجارستان می باشند. بطوریکه سطح زیرکشت گندم در جهان قریب ۰۰۰/۰۰۰/۲۳۵ هکتار و تولید ۰۰۰/۰۰۰/۵۹۵ تن است که از این سطح و تولید به ترتیب ۵۹ درصد سطح و ۶۱ درصد تولید در کشورهای توسعه یافته و بقیه در کشورهای توسعه نیافته است.
عوامل موثر در افزایش کیفیت گندم نان
۱- عوامل ژنتیکی که شامل رقم مورد استفاده است که در کیفیت نان بسیار موثر است زیراارقام دارای مقدار گلوتن متفاوت می باشند و این صفت تحت تاثیر عوامل محیطی و مدیریتی تا حدودی تغییر و افزایش می یابد.
۲- عوامل زراعی و محیطی که شامل:
* آب و هوا شامل سرما، خشکی و وزش باد های گرم در فصل نزدیک به رسیدگی.
* جنس خاک (رسی، شنی و …) بطوریکه خاکهای رسی به علت افزایش قدرت نگهداری آب در خود باعث کاهش گلوتن میگردند.
* مصرف کودهای ازته بصورت تقسیط بخصوص در مرحله تشکیل دانه اگر رطوبت در دسترس نبات باشد.
* تناوب زراعی خصوصا تناوب با بقولات
* زمان کشت در فصل پاییز، هرچه زودتر کشت انجام شود درصد پروتئین دانه بیشتر میگردد.
* زمان برداشت: هرچه برداشت دیرتر انجام شود رسیدگی کاملتر و پروتئین افزایش می یابد.
* آفات و امراض و علفهای هرز.
* مدت زمان نگهداری گندم در انبارها نباید طولانی باشد در غیرآن صورت مقدار پروتئین کاهش می یابد.
* زمان استفاده از گندم برای آرد بعد از برداشت حداقل دو ماه است.
طبقه بندی دانه گندم از نظر کیفیت
۱- گندم های دانه سخت دارای کیفیت عالی برای نانوایی می باشند (گلوتن بالا).
۲- گندم های نیمه سخت دارای کیفیت مناسب برای نانوایی بوده ولی باید با گندم سخت مخلوط شوند (گلوتن متوسط).
۳- گندم های نرم دارای کیفیت نامناسب و برای تهیه شیرینی و…..کاربرد دارند
خاصیت نانوایی گندم
این خاصیت ناشی از وجود ماده چسبنده دانه گندم به نام گلوتن است که دارای ۸۰ درصد پروتئین، ۸ درصد چربی و ۱۲ درصد مواد معدنی و کربوهیدرات است. گلوتن شامل دو پروتئین به نامهای گلیادین و گلوتینین می باشد که باعث حالت استحکام، چسبندگی و کشدار بودن به نان میشوند.
ترکیبات مورد نیاز گندم برای کیفیت خوب نان
۱- داشتن حداقل ۱۱٫۵-۱۱درصد پروتئین.
۲- داشتن گلوتن مرطوب ۲۵ درصد.