توسعه پایدار روستایی
توضیحات پاورپوینت
درس دوره کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی
جایگاه درس
درس اختصاصی حوزه مطالعات توسعه روستایی
درس اصلی حوزه مطالعات توسعه (نظری)
درس اصلی حوزه مطالعات توسعه شهری- صنعتی
هدفهای کلی
آشنایی با مفهوم توسعه پایدار
آشنایی با مفهوم معرف
آشنایی با شیوه های استخراج معرفها
فصل اول
توسعه پایدار چیست؟
فهرست مطالب فصل
۱- ۱ پایداری جامعه انسانی
– پایداری تنها در یک دنیای متحّول به معنای توسعه پایدار است.
– برداشت‌های متفاوت از توسعه پایدار
۱- ۲ محدودشدن توسعه پایدارازطریق امکانات ودسترسیها
– محدودیتهای فیزیکی و قوانین طبیعت: همه چیز ممکن نیست.
– محدودیتهای انسان به لحاظ ماهیت واهداف: همه چیزمطلوب نیست.
– محدودیتهای زمانی: پویایی و تکامل، دوعامل تعیین کننده سرعت و جهت
۱- ۳ توسعه پایدار نیازمند نظامهای اطلاعاتی است.
– معرفها می توانند اطلاعات جامعی در خصوص نظامهای شکل دهنده توسعه پایدار فراهم آورند.
پیش فرضهای توسعه پایدار
در گذشته، پایداری جامعه انسانی واقعاً در معرض خطر نبود و تغییر مختصر و بسیار محدود محیط جامعه انسانی زمان زیادی برای عکس‌العمل مناسب در برابرمسئله باقی می‌گذاشت.
با تشدیدآهنگ تغییر، تهدیدات فزونی و سرعت می گیرد به طوری که واکنش سریع در برابر آن مشکل می شود.
آهنگ تغییر قدرت واکنش را درهم می‌شکند و نظام قابلیت ماندگاری و پایداری خود را از دست می‌دهد.
تعریف پایداری
اگر پایداری فقط در چارچوب این معانی بکار برده شود؛ برای جامعه انسانی کاربردی نخواهد داشت.
واژه پایدار بودن به معنای «حفظ کردن, ادامه دادن حیات و موجودیت، متوقف نشدن و قطع امید نکردن و امتدادیافتن» آمده‌است.
تهدیدهای پایداری انسانی
درحال حاضر پایداری انسانی به وسیله دو عامل تهدید می‌شود:
۱) پویاییهای فنآوری
۲) اقتصاد و جمعیت
پایداری تنها دریک دنیای متحول به معنی توسعه پایدار است.
در زمانهای گذشته پایداری انسان امری بدیهی بود.
درحال حاضرتوسعه جهانی کانونِ توجه خود را بر پایداری، به عنوان یک هدف روشن و صریح، متمرکز ساخته است .
الزامات عملیاتی کردن پایداری
برای عملیاتی کردن پایداری لازم است مفهوم پایداری به ابعاد دنیای واقعی برگردانیده شود.
ضرورت دارد وجود یا عدم وجودِ پایداری یا تهدیدات و خطراتی که متوجه آن است، در چارچوب نظامها، تحت نظارت قرار گیرند.
برای دستیابی به این نظارت نیازمند معرفهای مناسبی هستیم که این اطلاعات را فراهم کند و به ما متذکّر شود که با توجه به هدف پایداری، در کجا قرار داریم.
ویژگیهای جامعه انسانی
جامعه انسانی یک نظام سازگار پیچیده است که درون نظام سازگار پیچیده دیگری – یعنی محیط طبیعی – جای گرفته و برای حمایت و پشتیبانی، بدان وابسته است. این نظامها در تعامل دوجانبه با یکدیگرند و در یک مسیر تکامل هماهنگ قرار دارند. هر نظام شامل هزاران نظام فرعی است که در تعاملی دوجانبه و هماهنگ با یکدیگر رشد می‌کنند.
شرایط ماندگاری
در صورتی که نظامها بخواهند ماندگار (دارای قدرت مقابله و مواجهه با محیط متغیّر) و پایدار بمانند، می‌بایست این توانایی را برای تغییر و تکامل حفظ کنند. با چنین نگرشی، هدف پایداری به‌گونه‌ای دقیقتر، به هدفی از توسعه پایدار معنی و تفسیر می‌شود.
تعاریف توسعه پایدار
یکی از رایجترین تعاریف، با تأکید بر جنبه‌های اقتصادی، توسعه پایدار از آن به عنوان «توسعه اقتصادی که نیازهای نسل فعلی را بدون به مخاطره انداختن قدرت نسلهای آینده برای برآورده‌ساختن نیازهای خود، تأمین نماید» یاد می‌کند.
دیدگاه دیگر با تعریف توسعه پایدار به عنوان «نوعی از فعالیت انسانی که تعهدات تاریخی خود را در ارتباط با کل خصوصیت مشترک زندگی روی زمین افزایش می‌دهد و جاودانه می‌سازد» چشم‌انداز وسیعتری را ارایه می‌دهد.
راهها وشیوه های توسعه پایدار
اصلِِ بقای اصلح، با کارایی و پویاییهای خود و همچنین ویژگی ظالمانه و ناخوشایندش، به عنوان اصلی برای توسعه پایدار به وسیله اکثریت انسان ها قابل پذیرش نیست.
برخی جوامع انسانی طی دوره‌های زمانی بسیار طولانی در محیط خود از طریق نهادینه‌کردن نظامهای بهره‌برداری ناعادلانه و امتیازات طبقاتی – که امروزه عموماً برای اکثریت انسانها غیرقابل قبول است – پایدار بوده‌اند.
ابعاد توسعه پایدار
توسعه پایدار جامعه انسانی، ابعاد زیست محیطی، مادی، اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی، قانونی، فرهنگی، سیاسی و روانشناختی دارد که نیازمند توجه و امعان نظر است.
عوامل استمرار توسعه پایدار
می‌توان انتظار داشت که برخی اَشکالِ توسعه پایدار برای انسانها بیشتر قابل پذیرش باشد؛ بنابراین احتمال سقوط و اضمحلال آنها نسبت به بقیه، بسیار دیرتر خواهدبود. برای مثال احتمالاً یک جامعه مبتنی بر عدالت و نسبتاً مطلوب، نسبت به یک جامعه دیکتاتوری وحشی و بی‌رحم که از نظر مادی پایدار است، به گونه‌ای مطمئن تر پایدارتر است.