شیمی سبز چیست؟
بخشی از مقاله
شیمی نقش بنیادی در پیشرفت تمدن آدمی داشته و جایگاه آن در اقتصاد ، سیاست و زندگی روز به روز پر رنگ تر شده است . با این همه ، شیمی طی روند پیشرفت
خود ، که همواره با سود رساندن به همراه بود ، آسیب های چشم گیری نیز به سلامت آدمی و محیط زیست وارد کرده است شیمیدانها سالها کوشش و پژوهش ، مواد خاصی از طبیعت برداشت کرده اند .که با سلامت آدمی و شرایط محیط زیست سازگاری سیار دارند ، و آنها را به مواردی تبدیل کرده اند که سلامت آدمی و محیط زیست را به چالش کشیده اند . همچنین ف این مواد به سادگی به چرخه ی طبیعی مواد باز نمی گردند و سالهای زیادی بصورت زباله های بسیار آسیب رسان و همیشگی در طبیعت می ماند .
بارها از آسیب های مواد شیمیایی به بدن آدمی و محیط زیست شنیده و خئانده ایم . اما چاره ی کار چیست ؟ آیا دوری و پرهیز از بهره گیری از مواد شیمیایی می تواند به ما کمک کند ، تا چه اندازه ای می توانیم از آنها دوری کنیم ؟ کدام ها را می توانیم بکار نبریم ؟ کدامیک از فراورده های شیمیایی را می توان یافت که با آسیب به سلامت آدمی یا محیط زیست همراه نباشد ؟ داروهایی که سلامتی ما به آنها بستگی زیادی را به خود ما آسیب هایی به بدن ما همراهند .. آیا می توانیم آنها را بکار نبریم ؟ آیا می توان آب تصفیه شده با مواد شیمیایی را ننوشیم ؟ پیرامون ما را انبوهی از مواد شیمیایی گوناگون فراگرفته اند که در زهرآگین بودن و آسیب رسان بودن بیشتر آن شکی نداریم و از بسیاری از آنها نیز نمی توانیم دوری کنیم .
بی گمان هر اندازه که بتوانیم از بکارگیری مواد شیمیایی در زندگی خود پرهیز کنیم یا از رها شدن این گونه مواد در طبیعت جلوگیری کنیم ، به سلامت خود و محیط زیست کمک کرده ایم . اما به نظر می رسند که در این راهکارهای پیش گیرانه ، که تا کنون کارآمدی چشم گیری از خود نشان نداده اند ، باید به راه هایی کارآمدتری نیز بیاندیشیم که دگرگونی در شیوه ی ساختن مواد شیمیایی در راستای کاهش آسیب های آنها به آدمی و محیط زیست یکی از این راهها است . امروزه ، از این رویکرد نوین با عنوان شیمی سبز یاد می شود که عبارت است از : طراحی فراورده ها و فرایندهای شیمیایی که بکارگیری و تولید مواد آسیب رسان به سلامت آدمی و محیط زیست را کاهش می دهند یا از بین می برند .
در علم شیمی انقلابی سبز در حال شکل گیری است که نه تنها پایداری محیط و سود بخشی را به ارمغان می آورد بلکه از خطرات فاجعه های صنعتی نیز می کاهد .
آقای رابین راجرز (Robin Rogers) پژوهشگر و رئیس مرکز تولید صنعتی سبز دانشگاه آلاماها می گوید : شیمی سبز عبارت است از ساخت تولید محصولات جدید با استفاده از روشهای جدیدی که متناسب با اهداف سه گانه محیط زیست پایدار – اقتصاد پایدار – و جامعه پایدار است .
شیمیدان سبز کیست؟
شیمیدانهایی که در این حوزه فعالیت دارند شیمیدان سبز نامیده اند . تولید صنعتی اکثر محصولات بر اساس فعل و انفعالات شیمایی صورت می گیرد . در دهه گذشته بعضی از شیمیدانها نگرش جدید خود را متوجه تولید محصولات بدون استفاده از مواد سمی و بدون ایجاد سمپاندهای سمی نموده اند . شیمی سبز یکنوع شستشوی سبز تکنولوژی قدیمی نمی باشد بکله جزء اصلی تکنولوژی های جدیدیست که کارائی بهتری دارند ، ارزان تمام می شوند و به انرژی کمتری احتیاج دارند . در یک دوره کامل تولید از ماده خام گرفته تا ایجاد محصول نهایی آلودگی کمتری ایجاد می نمایند و اضافه نمود که در واقع انقلاب تکنولوژی سبز برابر با انقلاب صنعتی می باشد .
فهرست مطالب
شیمی سبز چیست؟ ۱
شیمیدان سبز کیست؟ ۲
مزایای شیمی سبز: ۳
اصل اول : پیشگیری از تولید فراورده های بیهوده ۴
اصل دوم : اقتصاد دائم ، افزایش بهره وری از اتم. ۴
اصل سوم : طراحی فرایندهای شیمیایی کم آسیب تر ۴
اصل چهارم : طراحی مواد و فراورده های شیمایی سالم تر ۵
اصل پنجم : بهره گیری از حلال ها و شرایط واکنشی سالم تر ۵
اصل ششم : افزایش بازده انرژی. ۵
اصل هفتم : بهره گیری از مواد اولیه باز گردانی شدنی. ۵
اصل هشتم : پرهیز از مشتقهای شیمیایی. ۶
اصل نهم : بهره گیری از کاتالیزگرها ۶
اصل دهم : طراحی برای تخریب پذیر بودن محصولات.. ۶
اصل یازدهم : تخمین زمان واقعی یک واکنش برای پیشگیری از آلودگی. ۶
اصل دوازدهم : کاهش احتمالی روی دادهای ناگوار ۶
کوشش ها و دستاوردهای شیمی سبز ۷
نمونه هایی از دستاوردهای شیمیدانهای سبز به شرح زیر می باشد : ۸
منابع : ۱۱