قرارداد طرح جامع مشهد با یک توقف حدود 2 ساله در سال 1367 به مهندسین مشاور مهر آزان منتقل شد. در سال 1372، طرح جامع مشهد با تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران تایید شد. با توجه به اهمیت ویژه شهر مشهد و ویژگی‌های خاص آن در مطالعات طرح جامع، علاوه بر تدوین طرح جامع بر اساس شرح خدمات تیپ 12، موارد زیر نیز مورد بررسی قرار گرفت.
- مطالعه بخش مرکزی شهر مشهد باتوجه به مجموعه حرم مطهر امام رضا (ع) وتمرکز فوق العاده انواع فعالیتهای تجاری – خدماتی و اداری اطراف آن.
- مسائل مربوط به حومه شهر مشهد خصوصاًضلع شرقی شهر که بدون هیچگونه طرحی از پیش اندیشیده شده ای شکل گرفته و مسائل ومشکلات فراوانی ایجاد کرده است.
- مطالعات زوارومسائل متعددی که ازاین مسئله برای شهرمشهد ایجاد میشود.
موقعیت جغرافیایی شهر مشهد
شهر مشهد در دره کشف رود واقع شده است، که از شمال به کوه‌های هزار مسجد محدود است و از جنوب و غرب به کوه‌های بینالود احاطه شده است. ارتفاع این شهر از سطح دریا حدود 943 متر است و شیب عمومی آن از شمال غرب به سمت جنوب شرقی جاری میشود. علاوه بر کشف رود که از شمال شهر مشهد عبور می کند، چند رودخانه دیگر نیز در این منطقه جاری هستند، که به نام‌های کارده، طرق، شاندیز، و جاغرق شناخته می‌شوند.
نقشه موقعیت جغرافیائی شهر مشهد
از نظر اقلیمی، مشهد در منطقه‌ای گرم و خشک واقع شده است و دارای تابستان‌های گرم و زمستان‌های نسبتاً سرد میباشد. جریانات هوایی عمومی که بر مشهد تأثیر می‌گذارند، از جهت‌های شمال شرقی و شمال غربی به شهر وارد می‌شوند، و جهت وزش باد غالب در این منطقه از سمت جنوب و جنوب شرقی به وجود می آید.
حوزه نفوذ شهر مشهد
حوزه نفوذ شهر مشهد ، باتوجه به اهمیت این شهر در استان خراسان و منطقه شرق ایران بسیار گسترده است . همچنین باتوجه به نقش زیارتی این شهر در ایران و مراجعه زوار به این شهر دامنه نفوذ آن کل کشور را هم در برمیگیرد. لیکن باتوجه به تعریف حوزه نفوذ در قراردادهای توسعه و عمران شهری ( محدوده ای که با در نظر گرفتن امـکان دسترسی مراکز جمعیتی اطراف به خدمات شهری تعیین میشود .) میتوان به محدوده حوزه نفوذ مستقیم شهر مشهد دست یافت .
بنابراین حوزه نفوذ مستقیم جنبه خدماتی دارد و شامل تمام محدوده ای است که ساکنین آن برای استفاده ازخدمات شهری به شهر اصلی رفت و آمد میکنند عوامل موثر در تعیین این محدوده :1- دسترسی ها و راهها 2- موانع طبیعی 3- مرزهای اداری و تقسیمات کشوری 4- حوزه های نفوذ رقیب ( شهرهای مهم که امکان ارائه خدمات شهری را دارند).
حوزه نفوذ مستقیم شهر مشهد ، باتوجه به ارتباطات موجود در سطح منطقه شمال خراسان خارج ازاین منـطقه نخواهد بود.محدوده حوزه نفوذ مستقیم شهر شمال مجموعه روستاهای اطراف شهر است که با آن رابطه روز مره دارند.
– محدوده منطقه شهری : بخشی از حوزه نفوذ مستقیم شهر که از لحاظ روابط سکونت وکار باشهر اصلی دارای رابطه تنگاتنگ است .
منطقه جمعیتی در کل حوزه نفوذ قابل تشخیص است بدیهی است دراین تقسیم بندی شهر مشهد و سه شهر بزرگ پیش بینی شده در طرح جامع شهرهای کوچک را تحت پوشش قرار خواهند داد. فقط در منطقه حاشیه ای دوری از شهرهای بزرک موجب قطب شدن شهرهای کوچک کلات و سرخس برای دهستانهای منطقه شده است .
شهر مشهد به جهت مرکزیت شهرستان و جاذبه های بسیار قوی و غیر قابل رقابتی که در مقایسه با شهـــرهای دیگر،شهرستان دارد از حوزه نفوذ بسیار وسیع و گسترده ای برخوردار است به طوری که حتی روستـ-ــاهای واقع در حوزه های نفوذ محدود سایر شهرهای شهرستان نیز جزء حوزه نفوذ شهر مشهد محسوب میشود واین وضعی است که در کمتر شهری از شهرهای کشور وجود دارد.
پیشینه تاریخی شهر مشهد
با ویران شدن دو شهر نیشابور و طوس، ساکنان این دوشهر ناگزیر ازمهاجرت به مناطق دیگر شدند.از مرکزی که سکونتگاه این مهاجران را تشکیل میداد نوغان وسناباد بود که رفته رفته روبه توسعه نهاده و با ادغام آن دو شهر مشهد کنونی بوجود آمد .
در زمان دیالمه به خاطر توجهی که آنان به مذهب شیعه و امام رضا(ع) داشتند مشهد مورد توجه بیشتری قرار گرفت ومردم از اطراف و اکناف به زیارت مرقد مطهر حضرت رضا(ع) می آورند.
در قرن چهارم سبکتکین غزنوی گنبد و بارگاه حضرت را ویران کرد ومردم را منع زیارت نمود تا آنکه در اوایل قرن پنجم هجری سلطان محمود بکار تعمیر بقعه وساختن حصاری به گرد شهر پرداخت و پسرش مسعود نیز دیواری برگرد بقعه کشید. در سال 617 نام آبادیهای طاهران و نوغان و همچنین دوقبر سناباد پایمال لشگریان مغول گردیدند و یکسره غارت وتاراج شدند.ولی در اثر توجه ثروتمندان شیعه دوقبری که در مجاور طوس در قریه سناباد بودند مجدداً آباد شدند.
از قرن هشتم به بعد سناباد به مشهد معروف شد و در زمان حمد ا… مستوفی مشهد به صورت شهری بزرگ در آمد و در آن مزارهای بسیار با گنبد های متعدد وجود داشت از آن جمله قبر محمد غزالی و قبر فردوسی رامیتوان نام برد . در زمان صفویه مشهد واقعاً رونق گرفت وبه صورت دومین زیارتگاه با اهمیت شیعیان جهان و مهمترین زیارتگاه شیعیان ایران در آمد.
روند توسعه تاریخی شهر مشهد
در دهه 1340 بیشترین توسعه شهر مشهد در ابتدای خیابان طبرسی به سمت شمال و در امتداد خیابان احمد آباد و کوهسنگی به سمت غرب و جنوب غربی و همچنین در امتداد خیابان امام رضا(ع) به سمت جنوب بوده است در حالیکه در دوره قبلی رشد شهر تقریباً به صورت یکسان گرداگرد حرم مطهر امام رضــــــا(ع) توسعه یافته بود.
در دهه 50 توسعه شهر به سمت شــرق و غرب از شدت بیشتری برخوردار شده و در طی دهه گذشته نیز مطابق با پیش بینی های طرح جامع بیشترین توسعه به سمت غرب و شمالغرب و اراضی قاسم آباد صورت گرفت اما به صورت غیر اصولی وبدون برنامه ریزی توسعه بسمت شرق نیز در طی دهه مذکور ادامه داشت .مساحت محدوده ساخت وساز شده شهرمشهد در سال 1370 نزدیک به 185 کیلومترمربع بوده است .
فهرست مطالب
مقدمه
موقعیت جغرافیائی مشهد
پیشینه تاریخی شهر
حوزه نفوذ شهر
خصوصیات جمعیتی
خصوصیات اقتصادی
خصوصیات کالبدی
تراز فیزیکی -مالی
این فایل با فرمت پاورپوینت در ۳۶ اسلاید قابل ویرایش تهیه شده است.
هدیه محصول
فایل Word معماری ایلام قدیم (۵۴ صفحه)