وحدت اسلامی
چکیده مقاله
پیام قرآن کریم چنین است که همانطور که همه انبیاء الهی در دعوت خود متحد بوده اند و همگی مردم را بسوی توحید و یگانگی خداوند دعوت می کرده اند، در دین اسلام نیز این وحدت به طور واضح به چشم می خورد و دارای مؤلفه هایی است.
از جمله این مؤلفه ها می توان به: امر به اعتصام به ریسمان الهی و کنگره سالانه حج و نمایش اقتدار مسلمنان و کعبه به عنوان نقطه مرکزی وحدت اسلامی اشاره نمود. از منظر قرآن کریم عواملی هستند که باعث بروز اختلاف و تفرقه در امت اسلامی می شوند که عبارتند از بغی و ظلم و حسد و همچنین عدم توجه به حجتهای الهی. با تقویت و توجه بیشتر به نقاط مورد اتفاق در میان مسلمانان و پرهیز از عوامل اختلاف می توان به اتحاد دست یافت.
کلید واژه: اتحاد – اختلاف – تفرقه
طرح مسأله:
افراد آگاه از شرایط حاکم بر جهان اسلام به خوبی می دانند که امروزه امت اسلامی بصورت امتها درآمده است و این درحالی است که قرآن کریم از امت اسلامی تعبیر به امت واحده می کند. «ان هذه امتکم امه واحده» امروزه هر امتی برای خود راه و رسمی دارد و به شیوه ی ویژه ای طی طریق می کند.
نتیجه ی این چندگانگی و بروز امم گوناگون به جای امت واحد اسلامی آنست که زمام امور مسلمانان متأسفانه به دست کسانی افتاده که سیادت و بقای خود را در گروی دامن زدن به اختلافات می دانند و برای رسیدن به این منظور از هیچ تلاشی فروگذار نمی کنند. در این نکته که میان مسلمانان مانند پیروان سایر ادیان اختلافاتی وجود دارد شکی نیست.
اما باید اذعان کرد که اغلب این اختلافات را دشمنان اسلام ایجاد کرده و دامن می زنند؛ علاوه بر این باید گفت که اختلافات موجود در میان مسلمانان اغلب اختلافات عقیدتی و کلامی است و بیشتر به دانشمندان اسلامی مربوط شده و مردم عادی از این نوع مسائل بی اطلاع هستند. از سوی دیگر نکاتی هم وجود دارد که محورهای مشترک میان مسلمانان شمرده می شوند و در حقیقت حلقه ی اتصال میان مسلمانان هستند؛ مهمترین رکن و اصلی ترین حلقه ی اتصال میان مسلمانان و همه فرق اسلامی قرآن کریم است. همه گروهها و ملل و نهل اسلامی به قرآن اعتقادی راسخ دارند و از آن به عنوان حبل المتین الهی یاد می کنند.
در قرآن کریم، این نقطه ی مورد اتفاق همه ی مسلمانان، نکاتی پیرامون وحدت بیان شده است. امروزه یکی از بزرگترین مشکلات پیش روی مسلمانان مسأله تفرقه و عدم توجه به مسأله وحدت است. در نوشتار حاضر سعی بر آن است که به این سؤال پاسخ داده شود که نگاه قرآن در خصوص مؤلفه های وحدت و بخصوص وحدت امت اسلامی چیست؟ و از آنجا که تعرف الأشیاء بأضدادها، به ناچار، نقطه ی مقابل وحدت یعنی عوامل تفرقه و اختلاف از منظر قرآن مورد بررسی قرار می گیرد و اینکه نگاه قرآن درخصوص اختلاف