ورود خودرو به ایران
بخشی از مقاله
امروزه صنعت خودروسازی در تمامی کشورهای صنعتی پیشرفته از جمله صنایع اساسی ومهم است. به عنوان مثال ۱۰ درصد از ارزش افزوده صنعتی و همچنین ۱۰ درصد اشتغال‌صنعتی کشورهایی مانند ژاپن و آمریکا از قبل این صنعت ایجاد می‌گردد.
با توجه به اهمیت این صنعت و وجود عوامل عدیده رشد و پویایی صنعت خودروسازی همچون‌تقاضای کافی در مقیاس اقتصادی، صنایع جانبی و حامی، تکنولوژی مرتبط و… در ایران امیدمی‌رود با همت و تلاش دست‌اندکاران و پشتیبانی مسؤولان محترم نظام مقدس جمهوری‌اسلامی ایران، صنعت خودروسازی در روند رشد شتابان خود علاوه بر پاسخگویی مناسب به‌تقاضای بازار داخلی و بازارهای خارجی به خصوص جماهیر تازه استقلال یافته آسیای میانه وحوزه خلیج فارس به صنعتی شدن و ورود فعالانه کشور به بازارهای جهانی کمک موثر نماید وبا صدور قطعات و محصولات صنعتی می‌توانیم کشور را از وابستگی با ارز نفت که دایم درنوسان است، نجات دهیم.
شرکت سایپا یکی از این شرکتها میباشد که برای بهبود جامعه و مواردی که در بالا ذکر شد درجامعه تلاش می‌کند.
تاریخچه سایپا:
بخش اول: ورود خودرو به ایران
کلیات: با اختراع موتورهای چهار زمانه درون سوز در نیمه دوم قرن ۱۹ و تکمیل آن متناسب باپیشرفت‌های دانش بشری و سرانجام تولید انبوه انواع خودروها در اوایل قرن بیستم، موارداستفاده اتومبیل به عنوان وسیله‌ای لوکس و تجملی جهت گشت و گذار آخر هفته و نشان دادن‌برتری و منزلت اجتماعی مالک آن تغییر یافت و به صورت وسیله‌ای ضروری برای رتق و فتق‌مشکلات روزمره زندگی بخصوص در شهرهای رو به گسترش درآمد و گسترش زندگی‌شهرنشینی نیز بر ضرورت تولید بیشتر و متنوع‌تر انواع خودرو تأثیر نهاد.
در ایران نیز متناسب با افزایش ارتباط خارجی و توسعه زندگی شهرنشینی، مورد استفاده‌اتومبیل به عنوان یک کالای لوکس و سپس با تأخیر نسبتاً طولانی به عنوان یک کالای ضروری‌مشهود است. براساس اطلاعات موجود، مظفرالدین شاه اولین پادشاهی بود که اقدام به خریداتومبیل کرد. او در نخستین سفرش به فرنگ، دستور خرید اتومبیل مورد علاقه‌اش را صادرمی‌نماید و سعدالدوله وزیر مختار ایران در بلژیک را مسؤول این امر می‌گرداند. به هر حال‌اتومبیلی با سلیقه شاه ایران خریداری و به همراه راننده بلژیکی که به همین منظور استخدام شده‌بود، از راه دریا ارسال می‌گردد تا قبل از مراجعت شاه به پایتخت، او سوار بر این اتومبیل واردتهران شود. هرچند که این اتومبیل اولین خودرو وارد شده به خاک ایران نبود اما تمایل و رغبت‌شاه به اتومبیل، موجب ترغیب سایرین به خصوص متمولان و دربار ایران به خرید اتومبیل‌جهت ابراز برتری اجتماعی گردید. عدم وجود راههای مناسب برای تردد خودروها در ایران وحتی در تهران، قیمت نسبتاً بالای اتومبیل و آشفتگی‌های مالی و اقتصادی ایران آن روز، از جمله‌موانع عمده ورود خودرو به میزان زیاد در عهد قاجاریه بود. واردات خودرو به ایران پس از سال۱۳۰۰ با توجه به افزایش ارتباط بین‌المللی و بهبود راههای مواصلاتی تا حدودی رشد یافت امارشد بیشتر روند واردات خودرو مربوط به سالیان پس از جنگ جهانی دوم بود، به طوری که‌براساس آمار و ارقام موجود واردات خودرو به ایران طی سال ۱۳۳۴ بالغ بر ده هزار دستگاه‌خودرو با ارزش دو میلیارد و دویست و پنج میلیون ریال بوده است.
تولید اتومبیل به صورت مونتاژ
از سال ۱۳۳۷ به دنبال افزایش روز افزون تقاضای خرید خودرو، اندیشه ساخت اتومبیل البته به‌صورت مونتاژ در کشور نضج گرفت، اما اقدامات عملی در این زمینه با صدور تصویب‌نامه‌ای‌در سال ۱۳۴۲ از سوی وزارت اقتصاد در خصوص چگونگی شرایط صدور پروانه ساخت‌خودرو صورت پذیرفت. پس از صدور تصویب‌نامه مزبور افرادی با مشارکت برخی ازشرکت‌های خودروساز خارجی تقاضای صدور پروانه تأسیس شرکت سهامی تولید خودرو. رانمودند. از تقاضای پذیرفته شده در آن زمان می‌توان به صدور پروانه تأسیس برای شرکت‌های‌ایران ناسیونال (ایران خودروی فعلی) شرکت سهامی ایران تولید اتومبیل‌های سیتروئن(سایپای فعلی) و جنرال موتورز ایران (پارس خودرو فعلی) اشاره نمود.
تأسیس شرکت سهامی ایران
تولید اتومبیل‌های ستروئن
شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل‌های سیتروئن در سال ۱۳۴۴ در زمینی با مساحت ۲۴۰ هزارمتر مربع و زیربنای ۲۰ هزار متر با سرمایه اولیه ۱۶۰ میلیون ریال تأسیس گردید. این شرکت درتاریخ ۱۵ اسفندماه ۱۳۴۵ تحت شماره ۱۳۳۱ در اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی تهران ثبت‌و در اواخر ۱۳۴۷ با شماره پروانه ۳۲۱۰۹ با مشارکت شرکت ستروئن فرانسوی به مرحله بهره‌برداری رسید.
به موجب پروانه تأسیس صادره از سوی وزارت اقتصاد در سال ۱۳۴۴ با تأسیس کارخانه‌ساخت و بهره برداری اتومبیل سواری بیابانی به ظرفیت سالیانه چهار هزار و پانصد دستگاه وپس از اجرای کامل ضوابط ساخت تولید در حد نیازمندی‌های بازار موافقت گردیده است.
همچنین مبتنی بر اساسنامه اولیه، شرکت دارای تابعیت ایرانی و با موضوع تولید انواع‌اتومبیل‌های سیترون و لوازم و قطعات یدکی آنها در ایران طبق اجازه و امتیازی که از طرف‌شرکت سهامی آندره سیتروئن فرانسه و شرکت واگذار شده و فروش مصنوعات مزبور وهرگونه اعمال بازرگانی و صنعتی دیگر که به نحوی از انحاء به طور مستقیم یا غیرمستقیم به‌موضوع شرکت مربوط و یا آن را تسهیل نماید شروع به فعالیت نمود.
به هر حال با صدور پروانه تأسیس و تعیین اعضای هیئت مدیره شرکت فعالیت خود را در اواخرسال ۱۳۴۵ به صورت رسمی آغاز نمود. تهیه زمین، احداث نخستین سالن تولید (سالن بدنه ورنگ فعلی)، تهیه و تدارک لوازم مورد نیاز و تقاضای ثبت علامت به همراه کلمه SAIPAC(سیپاک) که مأخوذ از عبارت فرانسوی نام شرکت Cociete Annonyme Inranienne De Production Automobile Citroen بود و همچنین تقاضای ثبت کلمه ژیان برای انواع اتومبیل‌های تولیدی (هرچند که بعدها کلمه‌ژیان به یک نوع از محصولات شرکت اطلاِ گردید.) و… از جمله اقداماتی بود که تا سال ۱۳۴۷یعنی زمان بهره برداری از شرکت صورت گرفت. اولین تولیدات شرکت که با روشی کاملاًدستی و بدون به کارگیری تجهیزات مدرن در نیمه دوم سال ۱۳۴۷ تولید و روانه بازار گردید،شامل اتومبیل وانت ژیان با نام اختصاصی «آکا» و خودرو سواری ژیان با نام اختصاصی«ژیان» بود. تولید آکا تنها تا سال ۱۳۵۰ ادامه داشت و به طور مجموع ۱۰۳۵ دستگاه آکا در طول‌سه سال تولید و روانه بازار شد. اما تولید ژیان سالیان متمادی ادامه داشت و هر ساله با افزایش‌تولید مواجه شد، به خصوص از سال ۱۳۵۳ با توجه به نصب و راه اندازی ابزارهای بادی و سایرلوازم و امکانات مورد نیاز تولید این خودرو سیر صعودی یافت و در طول ۱۳ سال تولید این‌خودرو یعنی تا سال ۱۳۵۹ تعداد ۹۹۱۲۹ هزار دستگاه ژیان تولید گردید.