علائم سجاوندی چیست؟
پاورپوینت علائم سجاوندی یا نقطه گذاری
دستور زبان فارسی
علائم سجاوندی یا نقطه گذاری
– مقصود از نقطه گذاری سجاوندی، به کار بردن علامت ها و نشانه هایی است. که خواندن و در نتیجه فهم درست مطالب را آسان و به رفع پاره ای از ابهام ها کمک می کند.
– این علامت ها در زبان فارسی سابقه ی چندانی ندارد. و در این یکی دو قرن اخیر به پیروی از نوشته های مغرب زمین در زبان فارسی معمول شده است. در استفاده از این علائم و نشانه ها از افراط و تفریط باید پرهیز کرد. و با توجه به ساختمان و جمله بندی زبان فارسی آنها را به کار گرفت.
نشانه های معمول و متداول در زبان فارسی از این قرار است.
- نقطه ( . )
- ویرگول- کاما ( ، )
- نقطه ویرگول ( ؛ )
- دونقطه ( : )
- گیومه یا علامت نقل قول ( « » )
- علامت سؤال ( ؟ )
- علامت تعجب ( ! )
- پرانتز یا دو هلال ( )
- قلاب [ ]
- خط فاصله ( – )
- خط ممتد (— )
- سه نقظه ( … )
- ممیّز ( / )
- ایضاً ( ″ )
- ستاره ( ٭ )
نقطه (.)
نقطه علامت وقف و سکوت بزرگ در خواندن رانشان می دهد و نشانه ی تمام شدن جمله است. موارد استفاده از نقطه به قرار زیر است.
الف) در پایان جمله های خبری یا انشایی مانند:
– سعدی از شاعران بزرگ ایران است .
ب) پس از حرفی که به شکل علائم اختصاری به کار رود. مانند:
– سال 345ق . م
– پست و تلگراف و تلفن P.T.T
ویرگول – کاما (،)
موارد استفاده از ویرگول به قرار زیر است:
الف) میان عبارت ها یا جمله های غیر مستقلی که در مجموع یک جمله کامل را تشکیل می دهد. مانند:
– آن جا که آدمی است ، هستی است و آن جا که هستی است ، زندگی است.
– هر که آن کند که نباید ، آن بیند که نشاید.
ب) آن جا که کلمه یا عبارتی به عنوان توضیح، عطف بیان یا بدل در ضمن جمله یا عبارتی دیگر آورده شود. مانند:
– شاهکار سعدی ، گلستان ، در نثر مسجع کم نظیر است.
ج) آن جا که در مورد چند کلمه اِسناد واحدی داده می شود. مانند:
– مثنوی معنوی ، شاهنامه ، گلستان و دیوان حافظ از مهمترین متون فارسی هستند.
د) بین دو کلمه که احتمال می رود خواننده آن ها را با کسره ی اضافه بخواند. مانند:
– انسان عاقل به چشم ، طمع در مال مردم نمی کند.
ﮬ ) برای جدا کردن اجزای مختلف نشانی اشخاص یا مراجع و مأخذ یک نوشته. مانند:
– محمد غزالی، کیمیای سعادت، تصحیح حسین خدیو جم، انتشارات علمی فرهنگی، جلد1، ص2
نقطه – ویرگول (؛)
علامت وقف یا درنگی است بیشتر از ویرگول و کمتر از نقطه ،که در موارد زیر به کار می رود.
الف) برای جدا کردن عبارت های مختلف یک جمله طولانی که ظاهراً مستقل ولیکن در معنی با یکدیگر مربوط می باشند. مانند:
– مشک آن است که ببوید ؛ نه آن که عطار بگوید.
ب) در جمله های توضیحی به جای کلمه هایی از نوع مثلاً با یعنی. مانند:
– عمل هر فردی در گرو نیت اوست ؛ اِنّمَا الاعمالُ باالنیّات.
ج) هنگام بر شمردن و تفکیک اجزای مختلف وابسته به یک حکم کلی . مانند:
– آثار مولانا عبارتند از: مثنوی معنوی ؛ کلیات شمس یا دیوان شمس ؛ فیه مافیه و…
دو نقطه (:)
موارد استفاده از این علامت به شرح زیر است:
الف) پیش از نقل قول. مانند:
– پیامبر اکرم (ص) می فرمایند : طلب علم بر هر مسلمانی واجب است.
ب) قبل از تفصیل حکمی که به اجمال به آن اشاره شده است. مانند:
– در آن سال تحولی بزرگ در کشور روی داد : سلطنت سقوط کرد و انقلاب پیروز شد.
ج) هنگام بر شمردن اجرای یک چیز. مانند:
– ماههای فصل بهار عبارتند از : فروردین، اردیبهشت، خرداد
د) هنگام معنی کردن کلمه ها.مانند:
– خیره : بیهوده، گستاخ
زمره : گروه، جماعت